Τυμπάκι μαρτυρική πόλη
Το Τυμπάκι χαρακτηρίστηκε ως Μαρτυρική Πόλη σύμφωνα με το Π.Δ. 99/2000 (Φ.Ε.Κ.97τ.Α΄), ενώ με το ίδιο Διάταγμα χαρακτηρίστηκαν επίσης ως Μαρτυρικά χωριά οι Καμάρες και το Μαγαρικάρι του (τέως) Δήμου Τυμπακίου όπως και τα Βορίζια του (τέως) Δήμου Ζαρού.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2503/1997 άρθρο 18 παρ. 5 χαρακτηρίζονται «….ως «Μαρτυρικές Πόλεις» και «Μαρτυρικά Χωριά» αυτά που έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές σε ανθρώπινες ζωές και σε υλικές ζημιές κατά την Αντίσταση εναντίον των Δυνάμεων Κατοχής 1941-1944».
Το Τυμπάκι εκθεμελιώθηκε σε ποσοστό σχεδόν 100% με απόφαση της τότε Γερμανικής Στρατιωτικής Διοίκησης, ενώ οι κάτοικοι του διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τις οικίες τους εντός δεκαπέντε (15) ημερών τον Φεβρουάριο του 1942 σε εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Με ελάχιστα από τα αγαθά τους και χωρίς τα στοιχειώδη για την διαβίωση τους κατέφυγαν ως πρόσφυγες σε διάφορα χωριά, τους απαγορεύθηκε η επαναπροσέγγιση στο χωριό τους ενώ δεν εξαιρέθηκαν από την συμμετοχή στα καταναγκαστικά έργα των Γερμανικών Αρχών.
Ο στρατός κατοχής με συστηματική και οργανωμένη, χειρωνακτική ως επί το πλείστων και καταναγκαστική εργασία του ντόπιου πληθυσμού, κατεδάφισε τις κατοικίες του Τυμπακίου πλην ελαχίστων και τα παραγόμενα (μετά από επεξεργασία) αδρανή υλικά χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του πολεμικού Αεροδρομίου Τυμπακίου.
Σύμφωνα με την «Έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής Διαπίστωσης Ωμοτήτων εν Κρήτη» της οποίας προϊστατο ο Ν. Καζαντζάκης, για την κατασκευή του Αεροδρομίου ξεριζώθηκαν 8.000 ελαιόδεντρα, ενώ από το Τυμπάκι κατεδαφίστηκαν 1312 οικίες και απέμειναν μόνο 74. Τις τελευταίες χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί ως κατοικίες, κτίρια διοίκηση, νοσοκομείο κ.τ.λ. αλλά και οι εργολάβοι, μηχανικοί που εργάζονταν στα έργα της περιοχής.
Το πολεμικό Αεροδρόμιο που κατασκευάστηκε την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής, κατέστρεψε τις πλέον εύφορες και παραγωγικές περιοχές με εκτάσεις χιλιάδων στρεμμάτων και αλλοίωσε οριστικά το μοναδικό φυσικό περιβάλλον Νότια και Ανατολικά του Τυμπακίου, μεταπολεμικά δε επεκτάθηκε Βόρεια μέχρι και τα όρια του οικιστικού περιβάλλοντος και περιέζωσε ασφυκτικά το Τυμπάκι, ενώ κατέστησε απροσπέλαστο μέχρι και σήμερα ένα μεγάλο τμήμα του θαλάσσιου μετώπου του.
Το έτος 1945 μετά το τέλος του πολέμου , οι κάτοικοι άρχισαν να επιστρέφουν στο χώρο που κάποτε ήταν το Τυμπάκι και σε συνθήκες απόλυτης ένδειας και εξαθλίωσης προσπάθησαν χωρίς καμιά βοήθεια να ξανακτίσουν τα σπίτια και την κοινωνία τους. Οι κυριότεροι σύμμαχοι στην προσπάθεια τους αυτή ήταν η δύναμη ψυχής που διέθεταν, αλλά και τα αισθήματα φιλοτιμίας, αλληλεγγύης και κυρίως εργατικότητας. Το Τυμπάκι ξανακτίστηκε αλλά τα βάσανα των κατοίκων δεν είχαν τέλος. Μετά την επιστροφή τους και για δέκα (10) περίπου χρόνια είχαν δεκάδες νεκρούς και τραυματίες από τα ενεργά ναρκοπέδια που εγκατέλειψε πίσω του ο Γερμανικός στρατός.
Ο Δήμος Φαιστού αναγνωρίζοντας την έλλειψη επίσημου εορτασμού στο Τυμπάκι για τα γεγονότα της Κατοχικής περιόδου, αποφάσισε (Αρ.Αποφ. 255/2017) την αποστολή αιτήματος στο Υπουργείο Εσωτερικών προκειμένου να θεσπισθεί ως Δημόσια Εορτή τοπικής σημασίας, η Δεύτερη Κυριακή του μήνα Φεβρουαρίου κάθε έτους και ως ημέρα πραγματοποίησης εκδηλώσεων για την προβολή και διατήρηση της ιστορικής μνήμης των γεγονότων της περιόδου της Γερμανικής Κατοχής στην περιφέρεια του Τυμπακίου.
