Συνιδρυτής του Κρατικού Θεάτρου Θεσσαλονίκης

19ο τεύχος Ην-Ων

Μάνος Κατράκης
Ο πολυταλαντούχος θεατάνθρωπος.

Το αστείρευτο και φυσικό του θεατρικό ταλέντο και η υπέροχη φωνή του ανέδειξε το Μάνο Κατράκη-συνιδρυτής του Κρατικού Θεάτρου Θεσσαλονίκης- ως το μεγαλύτερο αστέρι του ελληνικού και ξένου θεάτρου. Γοήτευσε από την πρώτη του εμφάνιση το 1927 σκηνοθέτες, θιασάρχες και κοινό ενώ έχει απαγγείλει μοναδικά το «Άξιον Εστί» του Ελύτη ή το «Πέντε η ώρα που βραδιάζει» από τον Θρήνο για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας του Λόρκα.
Γεννήθηκε στις 14 Αυγούστου του 1908 στο Καστέλι Κισσάμου, των Χανίων- Κρήτης.
Πριν συμπληρώσει τα 10 του χρόνια η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα, καθώς οι δουλειές του πατέρα δεν πήγαιναν και τόσο καλά και θεώρησαν πως η πρωτεύουσα θα προσέφερε περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες από τη Μεγαλόνησο. Τον Μάνο γοήτευε το ποδόσφαιρο. Έπαιζε αρχικά στην ομάδα του «Κεραυνού» και μετά στον «Αθηναϊκό».
Εμφανίζεται για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή στην Αθήνα το 1927. Ο σκηνοθέτης Κώστας Λελούδας θα ενθουσιαστεί από τη δυναμικότητα του νεαρού και έτσι ένα χρόνο αμέσως μετά θα παίξει στην πρώτη βουβή ταινία «Το λάβαρο του ’21» (1928). Ταυτόχρονα σχεδόν συμμετέχει σε θεατρικές παραστάσεις τοπικών θιάσων, όπως του «Θιάσου Νέων» του Ανδρέα Παντόπουλου και του θιάσου της Μαρίκας Κοτοπούλη, μέχρις ότου καταφέρνει να μπει στο Εθνικό Θέατρο (1931).
Η δεκαετία του ’30 έφερε την καταξίωσή του στο θεατρικό σανίδι, τη γνωριμία του με εξέχουσες προσωπικότητες του καιρού.
Από το 1933 έπαιξε κατά σειρά με τους θιάσους Λουδοβίκου Λούη, Μήτσου Μυράτ, Βασίλη Αργυρόπουλου και Μαρίκας Κοτοπούλη μέχρι το 1935, όταν επαναπροσλήφθηκε από το Εθνικό θέατρο.
Το καλοκαίρι του 1938 συμμετείχε στην παρθενική παράσταση του αρχαίου θεάτρου της Eπιδαύρου στη σύγχρονη εποχή, στον ρόλο του Πυλάδη στην «Hλέκτρα» δίπλα στις Παξινού και Παπαδάκη, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Pοντίρη.
Πολέμησε στο Αλβανικό Μέτωπο όμως η ένταξή του στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ τον έβαλαν στο στόχαστρο των συντηρητικών παρατάξεων.
Το 1943, όταν ανέλαβε Πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών συνέβαλε τα μέγιστα στην ίδρυση του Κρατικού θεάτρου Θεσσαλονίκης, όπου και έπαιξε μέχρι το 1946, όταν επαναπροσλήφθηκε στο Εθνικό Θέατρο για ένα έτος.
Τότε, αρνούμενος να υπογράψει «δήλωση μετανοίας» εξορίστηκε στην Ικαρία, τη Μακρόνησο και τον Άγιο Ευστράτιο, μέχρι το 1952. Η φιλία του και η κοινή πορεία με συναγωνιστές του, όπως ο Γιάννης Ρίτσος και ο Γιάννης Χοντζέας, τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει τις δραματικές αυτές στιγμές.
Ταυτόχρονα είχε τη δύναμη να εμψυχώνει όποιον συναντούσε στη Μακρόνησο και στον Άη Στράτη.
Όταν πια στις αρχές της δεκαετίας του ’50 επιστρέφει στην Αθήνα οριστικά, το μετεμφυλιακό κλίμα είναι βαρύ. Λίγες πόρτες ανοιχτές, λίγες δουλειές. Αναγκάζεται να εργαστεί ευκαιριακά (στο ραδιόφωνο στην αρχή) αλλά σιγά-σιγά κατορθώνει να πάρει μικρούς ή μεγαλύτερους ρόλους στο θέατρο και στον κινηματογράφο.
Επίσης το 1951 – 1952 διοργανώνει «ποιητικές απογευματινές» στο θέατρο Μουσούρη. Το 1952 πρωταγωνίστησε στον «Προμηθέα» του Αισχύλου με τον Θυμελικό θίασο του Καρζή σε Δελφούς και Αθήνα, όπου μετά την παράσταση δέχεται την έκφραση συγχαρητηρίων από τους Βασιλείς.
Ακολούθως πρωταγωνίστησε στον θίασο της Κοτοπούλη και το 1953 οργάνωσε δικό του θίασο.
Οι μεγάλες αγάπες του Μάνου Κατράκη ήταν, εκτός από το θέατρο και την τέχνη γενικότερα το ότι (σκιτσάριζε και έγραφε ποίηση), οι γυναίκες και ο ιππόδρομος.
Σε ηλικία 25 ετών, με την επίσης ηθοποιό, Άννα Λώρη. Ο γάμος του τέλειωσε σύντομα και γρήγορα ήρθε ο πόλεμος κι η κατοχή.
Στα 1954 θα γνωρίσει την σύντροφο της ζωής του και μετέπειτα σύζυγό του (τρίτη και τελευταία), τη Λίντα Άλμα μετά από μία θεατρική πρεμιέρα.
Η επόμενη περίοδος ήταν η πιο λαμπρή για τον Κατράκη, τον καθιέρωσε και τον καταξίωσε ως μεγάλο άνθρωπο της τέχνης στη συνείδηση όλων.
Εγκαταστάθηκε στο Θέατρο Μπρόντγουεϊ το 1978. Οι τιμητικές διακρίσεις που δέχτηκε είναι όπως της Ακαδημίας Αθηνών και του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ στο Σαν Φρανσίσκο ενώ χαρίζει μοναδικές στιγμές ερμηνεύοντας αποσπάσματα από τον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου με τη συνοδεία του μουσικού Γιώργη Κουτσουρέλη.
Μανιώδης καπνιστής, σχεδόν μέχρι το τέλος της ζωής του, αρνήθηκε να ακολουθήσει αυστηρό πρόγραμμα θεραπείας. Έτσι, λίγο μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της τελευταίας ταινίας, στην οποία πρωταγωνίστησε -το Ταξίδι στα Κύθηρα με σκηνοθέτη τον Θόδωρο Αγγελόπουλο- άφησε την τελευταία του πνοή στις 2 Σεπτεμβρίου του 1984, σε ηλικία 76 ετών.

Επιστροφή στο 19ο τεύχος Ην-Ων