Στην επιστροφή στη χώρα μας του μεγάλου αριθμού διακεκριμένων αλλά και νεότερων επιστημόνων που εργάζονται ως Ερευνητές ή ως συνεργαζόμενα μέλη ΔΕΠ Ελληνικών ΑΕΙ συνέβαλε το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ).
Το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο άρτια οργανωμένα ερευνητικά κέντρα της χώρας. Λειτουργεί υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και αποτελείται από έξι Ερευνητικά Ινστιτούτα που λειτουργούν σε κομβικά σημεία της ελληνικής περιφέρειας: Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Πάτρα και Ιωάννινα. Η έδρα του ΙΤΕ βρίσκεται στο Ηράκλειο της Κρήτης.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το ΙΤΕ συμβάλλει στην Περιφερειακή Ανάπτυξη, έχει Ερευνητικές και Τεχνολογικές συνεργασίες με 300 Επιχειρήσεις, δημιούργησε το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ για σύνδεση της Έρευνας με την Παραγωγή, δημιούργησε τρία Τεχνολογικά Πάρκα (Ηράκλειο, Πάτρα, Θεσσαλονίκη – διαχειρίζεται πλέον μόνο του Ηρακλείου), δημιουργεί θέσεις απασχόλησης, χορηγεί και διαχειρίζεται τα ονόματα με κατάληξη [«.gr»] στον ελληνικό Διαδικτυακό χώρο, λειτουργεί το διεθνώς διαπιστευμένο τμήμα FORTHcert, το οποίο παρέχει άμεση επέμβαση σε έκτακτες ανάγκες ασφάλειας πληροφοριακών συστημάτων και δικτύων, συμμετέχει στην ανάπτυξη και λειτουργία της Ελληνικής Ανοιχτής Γραμμής Καταγγελιών για Παράνομο Περιεχόμενο στο Διαδίκτυο Safeline, παρέχει υπηρεσίες μέτρησης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας σε αστικό περιβάλλον και αναπτύσσει αλληλεπιδραστικά συστήματα, διαδικτυακές υπηρεσίες και έξυπνα περιβάλλοντα που υποστηρίζουν τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρίες σε ποικίλους τομείς της καθημερινότητας.
Ακόμη επιστήμονες του ΙΗΔΛ με επικεφαλή τον Καθηγητή κ. Κ. Φωτάκη σχεδίασαν και κατασκεύασαν ένα πρωτοποριακό σύστημα λέιζερ ειδικά για τον καθαρισμό και ανάδειξη των γλυπτών της Ακρόπολης των Αθηνών (διάκριση με το βραβείο Keck για το 2012 από το Διεθνές Ινστιτούτο Συντήρησης Ιστορικών Μνημείων και Έργων Τέχνης). Το σύστημα αυτό λέιζερ έχει την δυνατότητα να λειτουργεί σε δύο μήκη κύματος ή, απλούστερα, να εκπέμπει ακτινοβολία σε δύο «χρώματα» ταυτόχρονα (υπέρυθρο στα 1064 nm και υπεριώδες στα 355 nm), χρησιμοποιείται από τους συντηρητές που φροντίζουν αυτά τα ιστορικά μνημεία εδώ και 14 χρόνια και είναι μοναδική παγκοσμίως. Η καινοτομία έγκειται στην ταυτόχρονη χρήση των δύο δεσμών λέιζερ, που επιτρέπει στον συντηρητή να αφαιρεί με ακρίβεια επικαθίσεις ρύπων από την επιφάνεια των γλυπτών, διασφαλίζοντας ότι το αρχικό υπόστρωμα δεν θα αποχρωματιστεί, ούτε θα υποστεί κάποια άλλη ζημιά και αποκαλύπτοντας παράλληλα την μοναδική του επιφάνεια. Αποτελεί αποτέλεσμα μακρόχρονης συνεργασίας μεταξύ ερευνητών του ΙΗΔΛ-ΙΤΕ και της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΥΣΜΑ), της Α΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Α’ΕΠΚΑ) και του Μουσείου Ακρόπολης.
Το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για την αφαίρεση επικαθίσεων οφειλομένων στην ρύπανση του περιβάλλοντος από τα γλυπτά της Ακρόπολης των Αθηνών (π.χ. η Ζωφόρος και οι Μετώπες του Παρθενώνα, η Πρόσταση του Ερεχθείου, οι Καρυάτιδες και άλλα γλυπτά στο Μουσείο της Ακρόπολης). Η τεχνολογία έχει πρόσφατα τραβήξει το ενδιαφέρον του Μουσείου του Ανακτόρου της Απαγορευμένης Πόλης στο Πεκίνο της Κίνας, με το οποίο προετοιμάζεται δημιουργία Κοινού Εργαστηρίου.
Ακόμη το ΙΤΕ προωθεί τα οικονομικά και κοινωνικά αποτελέσματα της Έρευνας και Τεχνολογίας με στόχους:
• την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.
• την αύξηση της παραγωγικότητας.
• την αύξηση της απασχόλησης σε επαγγέλματα υψηλής έντασης γνώσης
• τη δημιουργία νέων σταθερών και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας.
Προωθεί τους ανωτέρω στόχους μέσα από δύο βασικούς μηχανισμούς:
(α) Τη σύνδεση με την παραγωγή (spin-offs, licensing, διάχυση τεχνογνωσίας στις επιχειρήσεις μέσω συνεργασιών, κλπ).
(β) Τη μετεκπαίδευση, επιμόρφωση, και εξειδίκευση μέσω ερευνητικών-τεχνολογικών δραστηριοτήτων (συμπεριλαμβανομένων των σχετικών προγραμμάτων Έρευνας και Τεχνολογίας της ΕΕ).
Επικεντρώνεται σε Νέες Ερευνητικές Κατευθύνσεις, βασισμένες στην συνεργασία μεταξύ των Ινστιτούτων και άλλων Ερευνητικών και Ακαδημαϊκών Φορέων, σε τομείς όπως Γεωπληροφορική, Βιοπληροφορική, Διάχυτη Νοημοσύνη, Καταγραφή και συντήρηση της Πολιτισμικής Κληρονομιάς, Νανοτεχνολογία, Φωτονική, Προηγμένα Υλικά, Μικρο/Νανο-ηλεκτρονική, Ενέργεια, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, Θαλάσσια Επιστήμη και Τεχνολογία (Θαλάσσια Ακουστική, Επίδραση Κλιματικής Αλλαγής, Φυσικές Καταστροφές), Βιοεπιστήμες, Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία στην υπηρεσία της Υγείας (π.χ. χρησιμοποίηση των ενδημικών φυτών στη Βιοϊατρική και τη βιομηχανία τροφίμων), Βιοκαύσιμα (τα φυτά ως πηγή ενέργειας), Νευροεπιστήμες, Εκπαιδευτική Έρευνα (μελέτη των επιπτώσεων της τεχνολογίας στη μάθηση), αποτίμηση του ρόλου της καινοτομίας στην νεοελληνική κοινωνία και ιστορία.
Στα 32 χρόνια παρουσίας του στο ερευνητικό γίγνεσθαι, το ΙΤΕ έχει να επιδείξει πολύ σημαντικά επιτεύγματα:
• Έχει καταλάβει την 1η θέση σε όλες τις έως σήμερα συγκριτικές αξιολογήσεις των Ερευνητικών Ιδρυμάτων της χώρας που έγιναν από διεθνείς επιτροπές υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ). Η πλέον πρόσφατη έλαβε χώρα στις αρχές του 2014.
• Σύμφωνα με την 7η Αναφορά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Seventh FP7 Monitoring Report 2013» με βάση την επιτυχή προσέλκυση χρηματοδότησης σε ανταγωνιστική βάση από την ΕΕ κατά την περίοδο 2007-2013 στα πλαίσια του 7ου Προγράμματος Πλαισίου (FP7), το ΙΤΕ καταλαμβάνει την 1η θέση μεταξύ όλων των Ελληνικών Ακαδημαϊκών και Ερευνητικών Ιδρυμάτων, την 15η θέση μεταξύ όλων των Ευρωπαϊκών Οργανισμών Έρευνας, και την 40η θέση όταν συμπεριλαμβάνονται και όλα τα Πανεπιστήμια.
• Διαθέτει μοναδικές ερευνητικές εγκαταστάσεις στη χώρα και υψηλής στάθμης τεχνογνωσία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η επιλογή του από την ΕΕ ως Ευρωπαϊκή Ερευνητική Εγκατάσταση, στους τομείς των Λέιζερ, Πολυμερών, Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Νανοϋλικών.
• Παράγει υψηλής ποιότητας Επιστημονική και Τεχνολογική Έρευνα, όπως καταδεικνύεται από τις δημοσιεύσεις αποτελεσμάτων της σε υψηλής απήχησης διεθνή επιστημονικά περιοδικά, συντελώντας με τον τρόπο αυτόν στην προβολή της χώρας διεθνώς.
• Ερευνητές του ΙΤΕ έχουν υλοποιήσει 355 ανταγωνιστικά έργα συνολικού προϋπολογισμού άνω των 141.8 εκατομμύριων €.
• Κατοχύρωση 101 Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας, εκ των οποίων τα 39 είναι σε ισχύ την παρούσα περίοδο.
• Διεθνή Βραβεία από Διεθνείς Επιστημονικές Ενώσεις και άλλες Διεθνείς Διακρίσεις. Επί πλέον, Ερευνητές του έχουν λάβει 11 Grants από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (European Research Council, ERC) και 61 βραβεία αριστείας Marie Curie.
Πρέπει να σημειωθεί ότι στις εγκαταστάσεις του ΙΤΕ απασχολούνται 231 Ερευνητές, 431 Υπότροφοι (συμπ. Υποψήφιοι Διδάκτορες), 741 ειδικοί τεχνικοί επιστήμονες, τεχνικοί και διοικητικοί. Σύνολο 1403 άτομα (31-12-2014).
Τα 36.2 εκ. € ετήσια έσοδα του Ιδρύματος μόνο τα 6.2 εκ. € από τον Τακτικό Προϋπολογισμό (στοιχεία 2014). Από αυτά, τα 26.4 εκ. € περίπου συντηρούν τις 1.403 θέσεις απασχόλησης του ΙΤΕ στο Ηράκλειο, στην Πάτρα, στα Ιωάννινα, στο Ρέθυμνο και στην Αθήνα και τα υπόλοιπα περίπου 10 εκ. € τροφοδοτούν κατά κύριο λόγο τις τοπικές οικονομίες των παραπάνω πόλεων και κατ’ επέκταση την Εθνική Οικονομία.
Η συνεισφορά του ΙΤΕ στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση είναι:
– Στηρίζει την Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση και Κατάρτιση. Χορηγεί πάνω από 280 υποτροφίες ανά έτος σε υποψήφιους διδάκτορες και μεταπτυχιακούς φοιτητές που εκπονούν τη διατριβή τους στα εργαστήρια του ΙΤΕ, καθώς και πάνω από 90 υποτροφίες σε προπτυχιακούς φοιτητές και ειδικευόμενους επιστήμονες.
Συμμετέχει θεσμικά σε διατμηματικά μεταπτυχιακά προγράμματα των ΑΕΙ της χώρας.
– Έχει επιλεγεί από την ΕΕ ως Κέντρο Κατάρτισης Ευρωπαίων Μεταπτυχιακών Σπουδαστών.
– Ξεναγεί στις εγκαταστάσεις του μαθητές σχολείων και τους ενημερώνει σε θέματα σύγχρονης Επιστήμης και Τεχνολογίας.
– Έχει ιδρύσει τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ΠΕΚ) σε συμφωνία με την Παγκρητική Ένωση Αμερικής, οι οποίες μέχρι σήμερα έχουν εκδώσει πάνω από 460 τίτλους που στηρίζουν την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και προβάλλουν τον ελληνικό πολιτισμό. Βιβλία των ΠΕΚ χρησιμοποιούνται σε περίπου 1.540 πανεπιστημιακά μαθήματα. Οι ΠΕΚ έχουν διαθέσει 1.700.000 αντίτυπα βιβλίων και έχουν αποσπάσει 17 βραβεία και διακρίσεις από επιστημονικές εταιρείες και οργανισμούς.
– Έχει καταρτίσει τεχνικούς και επιστήμονες σε νέες τεχνολογίες (περί τα 10.000 άτομα). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στον τομέα της Πολιτισμικής Κληρονομιάς εκπαιδεύονται νεαροί επιστήμονες και συντηρητές από όλον τον κόσμο στις νέες τεχνολογίες αιχμής που αναπτύσσονται στα εργαστήρια του ΙΗΔΛ, που αφορούν σε προβλήματα ανάλυσης και συντήρησης σε έργα τέχνης και μνημεία.
Ειδικότερα η ερευνητική δραστηριότητα του ΙΤΕ είναι:
– FORTHnet ΑΕ, ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1995, μία από τις δυναμικότερα αναπτυσσόμενες ελληνικές εταιρίες στο χώρο των τηλεπικοινωνιών και του Internet. Είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών από το 2000, και σήμερα κατέχει 32,47% μερίδιο αγοράς ανάμεσα σε όλους τους ιδιωτικούς παρόχους και αποτελεί τον μεγαλύτερο ιδιωτικό πάροχο στην Ελλάδα βάσει συνδρομητών.
– Compite Nt
Κοινή ερευνητική δραστηριότητα του ΙΤΕ και της Compucon Εφαρμογές Υπολογιστών Α.Ε.Β.Ε. οδήγησε to 2002 στην ίδρυση Ανώνυμης Εταιρίας Υψηλής Τεχνολογίας με την επωνυμία «Compite-nt», με έδρα στη Θεσσαλονίκη και με στόχο την εμπορική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και της επιστημονικής / τεχνολογικής γνώσης τους, και κύριο αντικείμενο την έρευνα, ανάπτυξη, σχεδίαση, κατασκευή και εμπορία συστημάτων κοπής και χάραξης με τεχνολογία laser.
– Demcon Advanced Products – Art Innovation
To 1997 ιδρύθηκε η spin off Εταιρεία Υψηλής Τεχνολογίας Art Innovation με στόχο την παροχή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών στην διεθνή αγορά της συντήρησης έργων πολιτιστικής κληρονομιάς. Η εταιρεία κατασκευάζει και παρέχει συστήματα και εργαλεία (εξειδικευμένες πολυφασματικές κάμερες) που απευθύνονται σε συντηρητές αρχαιοτήτων και έργων τέχνης. Η έδρα της εταιρείας η οποία ανήκει πλέον στον όμιλο της Demcon είναι στην Ολλανδία.
– Dysis Medical Systems
Το 2002 ιδρύθηκε η spin off εταιρεία Forth Photonics (πλέον DySIS Medical) με σκοπό την ανάπτυξη συσκευών για διάγνωση καρκίνου τραχήλου της μήτρας βασιζόμενες σε πολυφασματικές τεχνικές. Οι συσκευές που αναπτύχτηκαν βελτιώνουν κατά 63% τη διαγνωστική ακρίβεια της κολποσκόπησης στη διάγνωση του προκαρκίνου και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, σε σύγκριση με τις συμβατικές τεχνολογίες ανίχνευσης (χρήση των φωτονίων στην ιατρική διαγνωστική τεχνολογία). Η έδρα της εταιρείας είναι στην Βρετανία.
– ΝΑΝΟΤΗΙΝΧ S.A.
Δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη και παραγωγή νανοσωλήνων άνθρακα υψηλής καθαρότητας και χαμηλού κόστους και στην υλοποίηση των εφαρμογών τους σε διάφορους τομείς της Νανοτεχνολογίας πχ στην ανάπτυξη νανοσύνθετων υλικών για τον κατασκευαστικό τομέα, στην δημιουργία πολυλειτουργικών στρωμάτων και τον εμπλουτισμό των ιδιοτήτων επικαλύψεων (αύξηση μηχανικής αντοχής, ηλεκτρικής ή θερμικής αγωγιμότητας κ.ά.), στην ανάπτυξη ενεργειακών εφαρμογών, μεμβρανών υδατικών αποβλήτων και βιοϊατρικών εφαρμογών www.nanothinx.com Χρήσεις: αυτοκινητοβιομηχανία (προφυλακτήρες, δεξαμενές καυσίμων, ελαστικά, βαφές και επιστρώματα επιφανειών), αμυντική βιομηχανία (στολές, επιχρίσματα ηλεκτρομαγνητικών παρεμβολών), αθλητικά ήδη (ρακέτες, μπαστούνια του γκολφ και του χόκεϊ, παπούτσια, ποδήλατα, τεχνικά υφάσματα), ενεργειακές εφαρμογές (μπαταρίες, μέρη κελιών καυσίμου) και στον τομέα των κατασκευών (σε αντιστατικές ή αγώγιμες βαφές, αντιπυρικές βαφές, σε ενισχυτικές και διορθωτικές ρητίνες). Στον τομέα της νανοϊατρικής η χρήση των νανοσωλήνων βρίσκεται ακόμα σε ερευνητικό στάδιο, κυρίως σε εφαρμογές στοχευμένης μεταφοράς φαρμάκων, απεικονίσεων και διάγνωσης.
– ADVENT TECHNOLOGIES AE
Ιδρύθηκε το 2005 από ερευνητές του ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ και συνεργαζόμενα μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Πατρών και χρηματοδοτήθηκε από βιομηχανικούς εταίρους, ιδιώτες επενδυτές, καθώς και από το Υπουργείο Ανάπτυξης. Αναπτύσσει νέα υλικά και συστήματα για ενεργειακές εφαρμογές, όπως κυψελίδες καυσίμου υψηλής θερμοκρασίας τύπου PEM και οργανικά φωτοβολταϊκά. Από το 2012 έχει μεταφέρει την έδρα της στις ΗΠΑ, ωστόσο διατηρεί τη δραστηριότητά της και στην Πάτρα.
– H MINOTECH biotechnology είναι η μονάδα παραγωγής προϊόντων με βιοτεχνολογικές εφαρμογές του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας. Αποτελεί την μοναδική υποδομή μικροβιακής βιοτεχνολογίας στην Ελλάδα και σε όλη την περιοχή των Βαλκανίων, και αποτελεί έναν από τους 16 βασικούς προμηθευτές περιοριστικών ενζύμων (απαραίτητα ένζυμα στη διαδικασία κλωνοποίησης DNA) παγκοσμίως. Τα προϊόντα της απευθύνονται σε επιστήμονες που δραστηριοποιούνται σε ερευνητικούς φορείς, στην βιοτεχνολογική βιομηχανία και σε κλινικά εργαστήρια. Μια από τις πιο αξιόλογες εταιρείες διάθεσης αντιδραστηρίων Μοριακής Βιολογίας στην Γερμανία εμπιστεύεται την παραγωγή άνω των 50 προϊόντων στην MINOTECH biotechnology. Η έρευνα της εργαστηριακής ομάδας του συνεργαζόμενου ερευνητή καθ. Βασίλη Μπουριώτη οδήγησε στην απομόνωση της πρώτης διεθνώς ψυχρόφιλης αλκαλικής φωσφατάσης από βακτήρια που απομονώθηκαν από την Ανταρκτική. Τα πλεονεκτήματα που προσέφερε το συγκεκριμένο ένζυμο σε βήματα της διαδικασίας κλωνοποίησης τμημάτων DNA οδήγησε σε πολυετή εμπορική συμφωνία μεταξύ του ΙΜΒΒ και της διεθνούς φήμης αμερικανική εταιρεία New England Biolabs INC.
– Διάβρωση ακτών και κλιματική αλλαγή: Το Εργαστήριο Παράκτιας Έρευνας του Ινστιτούτου Υπολογιστικών Μαθηματικών, έχει αναπτύξει τεχνικές συλλογής δεδομένων σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της ανθρώπινης δραστηριότητας σε παράκτιες περιοχές. Οι τεχνικές αυτές υποστηρίζουν τη προστασία από φυσικές (διάβρωση, πλημμύρες, ακραία καιρικά φαινόμενα) και τεχνολογικές (θαλάσσια ρύπανση) καταστροφές και τη σωστή διαχείριση και προβολή της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, σε συνδυασμό με την κοινωνικό – οικονομική ανάλυση ρίσκου. Εφαρμόζονται στην ανάλυση επενδυτικού ρίσκου και ασφαλιστικού κόστους σε τουριστικές υποδομές από θαλάσσιες φυσικές καταστροφές, στην υποστήριξη του παράκτιου τουρισμού και στο θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Η επιστημονική γνώση που προέρχεται από τη σχετική έρευνα αξιοποιείται κοινωφελώς μέσω της παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών σε ενδιαφερομένους, όπως στην Περιφέρεια Κρήτης, στο Δήμο Ηρακλείου, σε άλλους παράκτιους Δήμους, αλλά και σε ιδιώτες, όπως τουριστικές και ξενοδοχειακές επιχειρήσεις.
– Υποβρύχια ακουστική: Το ΙΥΜ έχει αναπτύξει μια σειρά από ολοκληρωμένα υπολογιστικά περιβάλλοντα που καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος εφαρμογών διάδοσης του ήχου στο εσωτερικό της θάλασσας, από την πρόβλεψη της απόδοσης συσκευών υποβρύχιας ακουστικής ανίχνευσης (SONAR) – κάποια από αυτά σε χρήση από το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό – μέχρι την εκπαίδευση σε θέματα υποβρύχιας ακουστικής με χρήση πολυμέσων και διαδραστικών εφαρμογών, κατάλληλων π.χ. για μουσεία επιστημών και ενυδρεία – μια πρώιμη έκδοση ενός τέτοιου συστήματος που εστιάζει σε ήχους της θάλασσας βρίσκεται εγκατεστημένη στο Ενυδρείο Κρήτης (Θαλασσόκοσμος).
Παράλληλα στο ΙΗΔΛ διεξάγεται πρωτοποριακή έρευνα πάνω στη χρήση τεχνολογιών λέιζερ σε εφαρμογές ΠΚ, με έμφαση σε μεθόδους διαγνωστικής και συντήρησης με λέιζερ.
Αναλυτικότερα έχουν αναπτυχθεί και εφαρμόζονται οι ακόλουθες τεχνικές λέιζερ:
– Επιλεκτική απομάκρυνση ανεπιθύμητων επικαθίσεων/στρωμάτων από αντικείμενα και μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς με την χρήση της ακτινοβολίας laser χωρίς την παραμικρή αλλοίωση ή καταστροφή της αυθεντικής επιφάνειας. Από τα πιο γνωστά παραδείγματα εφαρμογής της τεχνικής παγκοσμίως αποτελεί η αφαίρεση επικαθίσεων, λόγω της ρύπανσης του περιβάλλοντος, από τα γλυπτά της Ακρόπολης των Αθηνών.
– Φασματοσκοπίες πλάσματος επαγόμενου από laser (LIBS-Laser Induced Breakdown Spectroscopy) και Raman που παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη στοιχειακή σύσταση και τη μοριακή δομή των υλικών και εφαρμόζεται μεταξύ άλλων στην ανάλυση και ταυτοποίηση χρωστικών σε ζωγραφικά έργα τέχνης και στη μελέτη μεταλλικών, κεραμικών, λίθινων και υάλινων αρχαιολογικών και ιστορικών αντικειμένων.
– Ψηφιακή Ολογραφική Συμβολομετρία Κοκκιδίωσης (DHSPI) που δίνει τη δυνατότητα της εξ αποστάσεως καταγραφής δεδομένων που μαρτυρούν την εσωτερική δομική κατάσταση του υπό εξέταση αντικειμένου με εφαρμογή στη μελέτη έργων πολιτισμικής κληρονομιάς.
– Φασματική απεικόνιση η οποία δίνει τη δυνατότητα της μελέτης ενός έργου σε περιοχές του φωτός που δεν είναι διακριτές από το ανθρώπινο μάτι (π.χ. στο υπεριώδες και το υπέρυθρο) και επιτρέπει τη χαρτογράφηση του έργου στα επιμέρους ζωγραφικά στρώματα για τη διάγνωση της παρουσίας προστατευτικών στρωμάτων, πιθανών επι-ζωγραφίσεων ή άλλων μεταγενέστερων επεμβάσεων ή ρύπων καθώς και της ύπαρξης προσχεδίων.
Άλλες ερευνητικές δραστηριότητες είναι:
– Δομικά Φωτοκαταλυτικά Υλικά
Αξιοποιώντας μία μακροχρόνια ερευνητική πορεία σε θέματα ανάπτυξης και σχεδιασμού νέων νανοϋλικών, η Ομάδα Διαφανών Αγώγιμων Οξειδίων (TCM) του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ πραγματοποίησε με επιτυχία τη σύνθεση ενός καινοτόμου φωτοκαταλυτικού στερεού σε μορφή σκόνης, το οποίο ενεργοποιείται παρουσία ορατής ακτινοβολίας (φως εσωτερικού χώρου). Η καινοτομία του έγκειται στο ότι συμβάλλει στην αποδόμηση ρύπων εσωτερικών χώρων με τη χρήση ορατής ακτινοβολίας σε αντιδιαστολή με υπάρχοντα προϊόντα που λειτουργούν με τη χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας. Είναι επίσης κατάλληλο για την αποδόμηση τόσο ανόργανων και οργανικών ρύπων όσο και βακτηρίων και μικροοργανισμών. Χρήση της συγκεκριμένης τεχνολογίας μπορεί να οδηγήσει σε μια οικονομική λύση για την καταπολέμηση ρύπων εσωτερικών χώρων και γενικότερα για τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα σε κάθε εσωτερικό χώρο (νοικοκυριά, βιομηχανικές μονάδες, Νοσοκομεία, σχολεία, Οργανισμούς και Υπηρεσίες).
– Παραγωγή και εμπορία παραμετροποιημένων υλικών Μικρο & Νανοηλεκτρονικής
Η Ομάδα Μικρο & Νανοηλεκτρονικής (ΟΜ) του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ δραστηριοποιείται στο τομέα των ημιαγωγών ευρέως χάσματος και εστιάζει σε εφαρμογές στους εξής τομείς: τηλεπικοινωνίες, νέα υλικά, τεχνολογίες διαστήματος, ασφάλεια, ενέργεια, περιβάλλον και μεταφορές.
Εκτός της ερευνητικής της δραστηριότητας, η ΟΜ παρέχει από το 2000 μια γκάμα υπηρεσιών και προσαρμοσμένων προϊόντων που περιλαμβάνει ημιαγώγιμα υλικά, διατάξεις και ολοκληρωμένα κυκλώματα καθώς και πληθώρα τεχνικών χαρακτηρισμού (επιφανειών, δομής, ηλεκτρικών και οπτικών ιδιοτήτων).
Στο «πελατολόγιο» της ΟΜ συγκαταλέγονται οι περισσότεροι Ελληνικοί Ακαδημαϊκοί φορείς, κορυφαία πανεπιστήμια όπως το Cambridge, Ελληνικές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, βιομηχανικοί κολοσσοί και διεθνείς οργανισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA).
– Ασύρματα δίκτυα αισθητήρων για τον εκσυγχρονισμό μονάδων αφαλάτωσης θαλασσινού νερού.
Η αφαλάτωση θαλασσινού νερού αποτελεί μία παγιωμένη τακτική για την εξυπηρέτηση περιοχών με περιορισμένη πρόσβαση σε υδάτινους πόρους. Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που σχετίζονται με τις διαδικασίες βιομηχανικής επεξεργασίας θαλασσινού νερού αφορά στις ενεργειακές απαιτήσεις για τη διαδικασία της αντιστροφής ώσμωσης, η οποία συνιστά τη μέθοδο φιλτραρίσματος των βλαβερών για τον άνθρωπο ουσιών του νερού, με τη χρήση ειδικών λεπτών μεμβρανών. Στα πλαίσια του προγράμματος Hydrobionets (FP7), το ΙΤΕ σχεδίασε και υλοποίησε μία ολοκληρωμένη ασύρματη δικτυακή λύση για τη συλλογή, επεξεργασία, καταγραφή και οπτικοποίηση της πληροφορίας που δειγματοληπτείται σε διαφορετικά στάδια της αφαλάτωσης του νερού και χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση των επιπέδων χλωρίου στο επεξεργαζόμενο νερό. Η πλατφόρμα εγκαταστάθηκε σε πιλοτική μονάδα αφαλάτωσης στη Βαρκελώνη τον Οκτώβρη του 2014.
– MatWare: Μια σουίτα εργαλείων για τη σημασιολογική ολοκλήρωση δεδομένων.
Σε πολλές εφαρμογές καλούμαστε να συναρμολογήσουμε πληροφορίες που προέρχονται από διαφορετικές πηγές. Οι πηγές αυτές μπορεί να προσφέρουν διαφορετικούς τρόπους πρόσβασης και το περιεχόμενό τους να έχει διάφορες ετερογένειες (δομικές, ορολογίας, πληρότητας κ.α.). Το MatWare είναι μια σουίτα εργαλείων για την ολοκλήρωση ετερογενών δεδομένων από πολλές πηγές που επιτρέπει τη δημιουργία σημασιολογικών αποθηκών που προσφέρονται για την απάντηση πολύπλοκων επερωτήσεων που δεν θα μπορούσαν να απαντηθούν από τις συνιστώσες πηγές ατομικά. Υποστηρίζει όλα τα στάδια της ολοκλήρωσης, από την ανάκληση και το μετασχηματισμό δεδομένων, τις αντιστοιχίσεις και αντιπαραβολές σχήματος και αντικειμένων, τις λειτουργίες ανανέωσης και παρακολούθησης της σημασιολογικής αποθήκης, έως μετρικές και οπτικοποιήσεις για την εποπτεία και την αξιολόγηση της διασύνδεσης των ολοκληρωμένων δεδομένων. Η σουίτα αυτή είναι σε χρήση από επιστήμονες μιας μεγάλης Ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής υποδομής (e-infrastructure) για ολοκλήρωση πληροφοριών που αφορούν σε θαλάσσιους οργανισμούς.
– Υπηρεσίες Εξερευνητικής Αναζήτησης
Προηγμένες υπηρεσίες αναζήτησης που συμπληρώνουν τον κλασσικό τρόπο αναζήτησης (π.χ. μέσω των μηχανών αναζήτησης) οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν και πάνω από υπάρχοντα συστήματα αναζήτησης και οι οποίες μπορούν να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ του Ιστού των Εγγράφων (Web of Documents) και του εξελισσόμενου Ιστού των Δεδομένων (Web of Data). Περιλαμβάνονται τεχνικές για διάφορα βήματα της διαδικασίας αναζήτησης, όπως αυτόματη συμπλήρωση επερωτήσεων, σημασιολογική ανάλυση των αποτελεσμάτων της αναζήτησης, ομαδοποίηση των αποτελεσμάτων, ανακατάταξη αποτελεσμάτων βάσει της σημασιολογικής ανάλυσης, σταδιακή εξερεύνηση και πλοήγηση του πληροφοριακού χώρου, υποστήριξη προτιμήσεων και άλλες. Σε χρήση από επιστήμονες μιας μεγάλης Ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής υποδομής (e-infrastructure).
– Εργαλεία με εφαρμογή στην Ιατρική και τη διαχείριση του ασθενούς
Το Ινστιτούτο Πληροφορικής έχει αναπτύξει εργαλεία με εφαρμογή στην Ιατρική και τη διαχείριση του ασθενούς, όπως: μια ευέλικτη πλατφόρμα επεξεργασίας εικόνας που ειδικεύεται σε ιατρικές εικόνες για την μετα-επεξεργασία και αξιολόγηση των χαρακτηριστικών απεικόνισης η οποία χρησιμοποιείται σε πραγματική κλινική έρευνα σε νεφροβλάστωμα στη Γερμανία, πλατφόρμα που παρέχει στους χρήστες εύχρηστο περιβάλλον για την αξιοποίηση, την ανάλυση και την αξιολόγηση της ποιότητας μεγάλων, πολυεπίπεδων δεδομένων κλινικών δοκιμών, μια διαδικτυακή λύση λογισμικού για την οπτικοποίηση και ανασκόπηση ψηφιακών εικόνων παθολογίας, μια διαδικτυακή εφαρμογή (my Diabetes Advisor) που έχει σχεδιαστεί για τη διευκόλυνση των ασθενών και των φροντιστών τους στη διαχείριση του διαβήτη τους και εργαλεία που παρέχουν αυτόματα ευφυείς και εξατομικευμένες συστάσεις, σύμφωνα με τις ατομικές προτιμήσεις και ιατρικές καταστάσεις των ασθενών.
– Τεχνικές επεξεργασίας τρισδιάστατου ήχου
Το Ινστιτούτο Πληροφορικής διεξάγει πρωτοπόρα παγκοσμίως έρευνα στην περιοχή της επεξεργασίας ήχου με σημαντικά αποτελέσματα στη κωδικοποίησή του, στη σύνθεση εικονικών περιβαλλόντων ήχου και στη βελτίωση σημάτων ήχου και φωνής σε συνθήκες θορύβου. Αναπτύχθηκαν μέθοδοι που μπορούν να βρουν την κατεύθυνση πολλαπλών ταυτόχρονων ηχητικών πηγών με μεγάλη ακρίβεια γύρω από ένα μικροφωνικό αισθητήρα. O ακριβής εντοπισμός ηχητικών πηγών αποτελεί σημαντικό πρόβλημα σε πολλές εφαρμογές, όπως ο διαχωρισμός πηγών, η βελτίωση σημάτων σε συνθήκες θορύβου, η αναγνώριση ομιλίας κλπ. Αυτή η εργασία βραβεύθηκε πρόσφατα με το βραβείο Best Student Paper Award στο συνέδριο 23ο European Signal Processing Conference (EUSIPCO 2015).
– Πλαίσιο κατανόησης και περιγραφής εξελισσόμενων δεδομένων
Τα σύνολα δεδομένων στον Παγκόσμιο Ιστό συνεχώς εξελίσσονται, προκειμένου να περιγράψουν την συνεχώς εξελισσόμενη κατανόησή μας για τον κόσμο και να περιλάβουν νέα γνώση. Το Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει ένα νέο πλαίσιο που επιτρέπει τον εντοπισμό, την ανάλυση και την κατανόηση της δυναμικής των δεδομένων στον Παγκόσμιο Ιστό και αποτελεί ισχυρό εργαλείο στο οπλοστάσιο των αναλυτών δεδομένων, προκειμένου να καταλάβουν την δυναμική της πληροφορίας, να εντοπίσουν νέες τάσεις που διαμορφώνονται κατά την εξέλιξη της γνώσης, καθώς και να αναπτύξουν μοντέλα πρόβλεψης βασισμένα στην εξέλιξη της πληροφορίας. Η εργασία αυτή αναπτύχθηκε στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών έργων DIACHRON και IdeaGarden και βραβεύτηκε στο συνέδριο ISWC-15, το κορυφαίο παγκοσμίως συνέδριο στην περιοχή του Σημασιολογικού Ιστού και των Διασυνδεδεμένων Δεδομένων.
– Ηρόδικος – Σύστημα φωνητικής καθοδήγησης για την εκτέλεση ασκήσεων σωματικής αποκατάστασης
Η αύξηση της αυτονομίας και η βελτίωση της ποιότητας ζωής ηλικιωμένων ατόμων ή ατόμων σε φάση αποκατάστασης ήπιων σωματικών βλαβών περνάει απαραίτητα μέσα από τη συστηματική εκτέλεση ασκήσεων γυμναστικής. Το σύστημα Ηρόδικος αναπτύχθηκε με σκοπό την παρακολούθηση και την αυτοματοποιημένη καθοδήγηση του χρήστη κατά την εκτέλεση απλών ασκήσεων. Με κάμερα οικιακής χρήσης, με τη βοήθεια αλγορίθμων Μηχανικής Όρασης, αναγνωρίζεται η θέση κομβικών σημείων του σώματος του χρήστη παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με τη συνδυαστική θέση των μελών του σώματος και της συνολικής στάσης του σώματος. Γίνεται αναζήτηση των κατάλληλων ενεργειών που πρέπει να εκτελέσει ο χρήστης ώστε να επιτύχει τα ενδιάμεσα βήματα κάθε άσκησης, πυροδοτώντας φωνητικές οδηγίες όποτε κρίνεται απαραίτητο.
Η εν εξελίξει ερευνητική δραστηριότητα του συστήματος αφορά, μεταξύ άλλων, στην αυτόματη εκμάθηση κατάλληλων κανόνων, ώστε η λειτουργία του να προσαρμόζεται εύκολα σε άτομα με διαφορετικούς σωματότυπους ή συγκεκριμένες κινητικές δυσκολίες, χωρίς την παρέμβαση του διαχειριστή του συστήματος.
– Παρακολούθηση κίνησης ανθρώπινων χεριών
Έχει αναπτυχθεί μεθοδολογία που επιτρέπει σε ένα υπολογιστή να παρακολουθεί μέσω κάμερας τα χέρια ενός ανθρώπου, να αναγνωρίζει και να καταγράφει τις κινήσεις τους με μεγάλη λεπτομέρεια και ακρίβεια και σε πραγματικό χρόνο, επίτευγμα που μπορεί να στηρίξει πολλούς περαιτέρω ερευνητικούς στόχους.
Είναι χαρακτηριστικό το ότι το λογισμικό που υλοποιεί την μεθοδολογία και που διατίθεται δωρεάν για ερευνητικούς σκοπούς σε ιστότοπο του ΙΤΕ έχει δεκάδες χιλιάδες λήψεις. Ωστόσο, η τεχνολογία που έχει αναπτυχθεί έχει εξαιρετικά μεγάλο εύρος πρακτικών εφαρμογών και ήδη, έχουν ενδιαφερθεί πολλές ευρωπαϊκές, αμερικανικές και ασιατικές εταιρείες για την αξιοποίησή της στην υγεία, την εκπαίδευση, τα διαδραστικά παιχνίδια, κ.ά.
Οι πρόσφατες έρευνες είναι:
– ΙΜΒΒ
Μηχανισμός ελέγχου της γήρανσης
Οι ερευνητές του ΙΜΒΒ Κωνσταντίνος Παληκαράς και Δρ. Ειρήνη Λιονάκη, με επικεφαλής τον Καθ. Νεκτάριο Ταβερναράκη, αποκάλυψαν ένα κομβικό μονοπάτι μοριακής σηματοδότησης που συντονίζει τη δημιουργία και ταυτόχρονα την καταστροφή των μιτοχονδρίων στα κύτταρα κατά τη γήρανση, καθορίζοντας τη διάρκεια ζωής.
Τα μιτοχόνδρια είναι οργανίδια τα οποία αποτελούν «εργοστάσια παραγωγής ενέργειας» του κυττάρου, απολύτως απαραίτητα για πολλές βασικές κυτταρικές λειτουργίες. Αλλαγές στον αριθμό, τη μορφολογία και την εύρυθμη λειτουργία των μιτοχονδρίων επηρεάζουν την υγεία και το προσδόκιμο ζωής ολόκληρου του οργανισμού προκαλώντας παθολογικές καταστάσεις όπως καρδιομυοπάθειες, νευρομυϊκές ανωμαλίες, νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως οι νόσοι Parkinson’s, Alzheimer’s και άλλες. Η μιτοφαγία, αποτελεί έναν επιλεκτικό τρόπο απομάκρυνσης και καταστροφής των μη λειτουργικών μιτοχονδρίων. Άγνωστο όμως παρέμενε το πώς τα κύτταρα συντονίζουν δύο ανταγωνιστικές διαδικασίες, δηλαδή τη δημιουργία και η ανακύκλωση των μιτοχονδρίων, αλλά και την επιλεκτική καταστροφή και απομάκρυνσή τους. Η πρόσφατη αυτή μελέτη, χρησιμοποιώντας ως πειραματικό σύστημα το νηματώδη Caenorhabditis elegans, έδειξε ότι η πρωτεΐνη DCT-1/NIX στην επιφάνεια των μιτοχονδρίων αποτελεί τον κεντρικό διακόπτη του μηχανισμού. Μείωση των επιπέδων μιτοφαγίας κατά την γήρανση οδηγεί σε προοδευτική συσσώρευση, κυρίως μη λειτουργικών μιτοχονδρίων, και σε ελάττωση του προσδόκιμου επιβίωσης. Αντίθετα, ενίσχυση της ανακύκλωσης των μιτοχονδρίων έχει ως αποτέλεσμα τη θωράκιση της ομοιόστασης των κυττάρων, την ανθεκτικότητα στο στρες και τη σημαντική αύξηση της διάρκειας ζωής του οργανισμού.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής είναι καθοριστικής σημασίας για την έρευνα και την κατανόηση της γήρανσης στον άνθρωπο, και αναμένεται ότι θα αξιοποιηθούν για την αντιμετώπιση συνοδών νοσημάτων τα οποία χαρακτηρίζονται από ανεξέλεγκτη συσσώρευση μιτοχονδρίων.
– ΙΕΧΜΗ
Συσκευή ψυχρού πλάσματος για την αποδοτική απορρύπανση ισχυρά ρυπασμένων εδαφών
Από το ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ (Χρ. Τσακίρογλου, Χρ. Αγγελόπουλος) και το Πανεπιστήμιο Πατρών (Π. Σβάρνας) αναπτύχθηκε καινοτόμα τεχνολογία απορρύπανσης εδάφους με χρήση ψυχρού πλάσματος που δρα ως προηγμένη μέθοδος οξείδωσης ρύπων, με την εφαρμογή υψηλού ηλεκτρικού πεδίου μεταξύ δύο ηλεκτροδίων, στο διάκενο των οποίων τοποθετείται το ρυπασμένο έδαφος. Η απόδοση της οξείδωσης είναι πολύ μεγάλη και καταστρέφονται ρύποι (ακόμα και πετρελαιοειδή ή φυτοφάρμακα) πολύ γρήγορα χωρίς την ανάγκη προσθήκης χημικών μέσων και άρα με την ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Η τεχνολογία αυτή επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση της γης είτε στον γεωργικό τομέα (παραγωγή τροφίμων) είτε σαν πρώτη ύλη για τη δημιουργία βιομηχανικών προϊόντων, ενώ έμμεσα οδηγεί στη βελτίωση της υγείας των πολιτών μέσω της διατροφικής αλυσίδας.
– ΙΜΣ
Ανασυνθέτοντας την καταβυθισμένη πόλη του αρχαίου Ολούντος με μεθόδους γεωπληροφορικής
Οι μέθοδοι της γεωπληροφορικής, όπως τα Δορυφορικά Συστήματα Εντοπισμού, η αεροφωτογράφηση με αυτόματα συστήματα πλοήγησης (drones) και οι γεωφυσικές διασκοπήσεις έχουν χρησιμοποιηθεί εκτενώς και σε ευρεία κλίμακα για την χαρτογράφηση θαμμένων αρχαιοτήτων στην ξηρά ή ακόμα και τον εντοπισμό αρχαιολογικών λειψάνων (π.χ. ναυάγια πλοίων), ενώ έχουν μικρή συνεισφορά στην κατανόηση της δυναμικής του παρελθόντος σε παράκτια θαλάσσια περιβάλλοντα.
Στο πλαίσιο του προγράμματος ΠΕΦΥΚΑ (το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την Ελλάδα και την ΕΕ) το Εργαστήριο Δορυφορικής Τηλεπισκόπισης και Αρχαιοπεριβάλλοντος του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών και ο ερευνητής Ν. Παπαδόπουλος με τον μεταδιδακτορικό συνεργάτη Κ. Συμιρδάνη, σε συνεργασία με την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, ανέλαβε την πρωτοβουλία να διερευνήσει τις δυνατότητες και τους περιορισμούς των παραπάνω μεθόδων γεωπληροφορικής σε παράκτιες και καταβυθισμένες θέσεις στην Κρήτη.
Ένα από τα πεδία εφαρμογής αποτέλεσε ο Πόρος Ελούντας στην ανατολική Κρήτη, που αποτέλεσε ένα από τα πιο σημαντικά λιμάνια της Κρήτης κατά την αρχαιότητα με στρατηγικό ρόλο στις θαλάσσιες μεταφορές μεταξύ της βόρειας Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου. Ο συνδυασμός των αποτελεσμάτων αναμένεται να διασαφηνίσει την εικόνα της τοπογραφίας του αρχαίου Ολούντος, τόσο ως προς την έκταση της ίδιας της πόλεως, όσο και ως προς την επιλογή της συγκεκριμένης θέσης για την ανάπτυξή της.
– ΙΥΜ
Ενεργειακό ισοζύγιο σε αστικά περιβάλλοντα: Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ακραίων θερμοκρασιών, αύξηση της έντασης των φαινομένων, καθώς και αύξηση της διάρκειάς τους. Το Ηράκλειο ανήκει στην περιοχή της Α. Μεσογείου, η οποία θεωρείται από τις πλέον ευάλωτες περιοχές στην κλιματική αλλαγή. Συνεπώς, τίθεται επιτακτικά η ανάγκη εξεύρεσης τρόπων αντιμετώπισης, καθώς επίσης και η προώθηση μέτρων πρόληψης του φαινομένου.
Για το βέλτιστο σχεδιασμό των οποιονδήποτε μέτρων, απαιτείται επίγνωση του τρόπου με τον οποίο η αστική επιφάνεια σε συνδυασμό με τις ανθρωπογενείς εκπομπές θερμότητας μεταβάλλουν το ενεργειακό ισοζύγιο σε τοπικό επίπεδο και οδηγούν στην υπερθέρμανση. Το Ευρωπαϊκό έργο URBANFLUXES συντονίζεται από το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών και αφορά νέες ιδέες αξιοποίησης των δεδομένων των δορυφόρων παρατήρησης της γης προς τη κατεύθυνση της βελτίωσης της ποιότητας ζωής στις πόλεις με περιοχές εφαρμογής, εκτός από το Ηράκλειο, το Λονδίνο και η Βασιλεία. Δηλαδή, το πως η θερμότητα με μορφή ακτινοβολίας κατανέμεται στον αστικό ιστό, με ποιο ρυθμό η θερμότητα αποθηκεύεται στα κτίρια, με ποια ένταση μεταφέρεται από την αστική επιφάνεια στον αέρα που βρίσκεται γύρω από τα κτίρια και τέλος, σε ποιες περιοχές εντός του αστικού ιστού οι εκπομπές θερμότητας από τις ανθρώπινες δραστηριότητες είναι υψηλές. Περισσότερες πληροφορίες για το έργο και τα αποτελέσματά του στο δικτυακό τόπο http://urbanfluxes.eu.
– ΙΠ
Βιολογικά-εμπνευσμένα ρομπότ
Το υποβρύχιο ρομποτικό χταπόδι OctoBot είναι εμπνευσμένο από την μορφολογία των χταποδιών και την συμπεριφορά κολύμβησης με χρήση των πλοκαμιών τους. Έχει κατασκευαστεί από εύκαμπτα υλικά με την χρήση τρισδιάστατου εκτυπωτή και έχει σχεδιαστεί με βάση εξελιγμένες μεθόδους υπολογιστικής μοντελλοποίησης της ελαστοδυναμικής και υδροδυναμικής συμπεριφοράς του. Εφαρμογές αυτής της έρευνας σχετίζονται με την ανάπτυξη καινοτόμων υποβρύχιων συστημάτων με εναλλακτικούς μηχανισμούς πρόωσης, προσαρμοσμένους σε απαιτητικές περιπτώσεις υποβρύχιας εξερεύνησης, που χρειάζονται λεπτούς χειρισμούς ακριβείας, όπως και για την μελέτη θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Τα ανθρωποειδή ρομπότ υπεισέρχονται ολοένα και περισσότερο σε εφαρμογές που αφορούν αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπων-ρομπότ. Πρόσφατα, έχουμε αναπτύξει μεθόδους κίνησης και ισορροπίας τέτοιων ρομπότ που για πρώτη φορά παίρνουν υπόψη την πλήρη κινηματική και δυναμική τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό μιας και θα οδηγήσει στην ανάπτυξη μεθόδων κίνησης ανθρωποειδών σε δύσκολα περιβάλλοντα, κάτι που δεν έχει ακόμη επιτευχθεί διεθνώς. Επιπλέον, έχουν αναπτυχθεί και υλοποιηθεί μοντέλλα που δίνουν στα ρομπότ τη δυνατότητα αντίληψης χρονικών εννοιών, όπως παρελθόν, μέλλον, γρήγορα, αργά, άμεσα, κλπ. Η ενσωμάτωση των εν λόγω τεχνολογιών σε ανθρωποειδή ρομποτικά συστήματα θα συνεισφέρει σημαντικά στην επίτευξη του στόχου της συμβίωσης ανθρώπων με ρομπότ.
Η Ιστορία του ΙΤΕ είναι:
1983, Μάιος
Αρχίζει τη λειτουργία του το Ερευνητικό Κέντρο Κρήτης (ΕΚΕΚ) στο Ηράκλειο της Κρήτης, το οποίο περιελάμβανε τρία Ινστιτούτα: το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (IMBB), το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ (ΙΗΔΛ) και το Ινστιτούτο Πληροφορικής (ΙΠ), σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης.
1985, Ιούνιος
Ιδρύονται δύο επιπλέον Ινστιτούτα: το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών (ΙΥΜ) στο Ηράκλειο και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών (ΙΜΣ) στο Ρέθυμνο.
Το ΕΚΕΚ, επίσης, με την αρωγή της Παγκρήτιας Ένωσης Αμερικής ιδρύει στο Ηράκλειο τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ΠΕΚ).
1987, Νοέμβριος
Δύο νέα Ινστιτούτα προστίθενται στο δυναμικό του ΕΚΕΚ: το Ερευνητικό Ινστιτούτο Χημικής Μηχανικής Διεργασιών Υψηλής Θερμοκρασίας (ΕΙΧΗΜΥΘ) με έδρα την Πάτρα (που ιδρύθηκε το 1984), και το Ερευνητικό Ινστιτούτο Τεχνικής Χημικών Διεργασιών (ΕΙΤΧΗΔ) με έδρα τη Θεσσαλονίκη (που ιδρύθηκε το 1984).
Τα 7 αυτά Ινστιτούτα συγκροτούν το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) που είναι διοικητικά ανεξάρτητο από τα Πανεπιστήμια.
Επίσης δημιουργείται το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα στο πλαίσιο επιστημονικής συνεργασίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας (ΙΤΕ), του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Ινστιτούτου Max Planck Εξωγήινης Φυσικής της Γερμανίας.
- Συστήνεται το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ (HELP-FORWARD Hellenic Project for Wider Application of R&D), με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) και του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ).
1993, Δεκέμβριος
Ιδρύεται το Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Κρήτης (ΕΤΕΠ-Κ) με πρωτοβουλία του ΙΤΕ, με στόχο τη διάχυση της τεχνογνωσίας που παράγεται στην Ακαδημαϊκή Κοινότητα και τα Ερευνητικά Ινστιτούτα.
2000, Μάρτιος
Το Ερευνητικό Ινστιτούτο Τεχνικής Χημικών Διεργασιών (ΕΙΤΧΗΔ) στη Θεσσαλονίκη αποσπάται από το ΙΤΕ προκειμένου να αποτελέσει τον πυρήνα του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ).
2002, Ιανουάριος
Το Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Ερευνών (ΙΒΕ) με έδρα τα Ιωάννινα ενσωματώνεται στο ΙΤΕ.
2012, Απρίλιος
Το ΕΙΧΗΜΥΘ μετονομάζεται σε Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής (ΙΕΧΜΗ). Το Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Ερευνών (ΙΒΕ) συγχωνεύεται στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (IMBB) και λειτουργεί πλέον ως Τμήμα Βιοϊατρικών Ερευνών του ΙΜΒΒ στα Ιωάννινα.
Σήμερα, το ΙΤΕ αποτελείται από έξι Ερευνητικά Ινστιτούτα σε τρεις πόλεις της Περιφέρειας:
Ηράκλειο
• Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ (ΙΗΔΛ)
• Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ)
(με Τμήμα Βιοϊατρικών Ερευνών στα Ιωάννινα)
• Ινστιτούτο Πληροφορικής (ΙΠ)
• Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών (ΙΥΜ)
Ρέθυμνο
• Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών (ΙΜΣ)
Πάτρα
• Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής (ΙΕΧΜΗ)
Η έδρα του ΙΤΕ και η Κεντρική του Διεύθυνση βρίσκονται στο Ηράκλειο της Κρήτης.