«Δημιουργείται Κοινοπραξία όλων των ερευνητικών κέντρων της νήσου (ITE- Πανεπιστήμιο Κρήτης-Πολυτεχνείο-ΤΕΙ- ΜΑΙΧ-EΛΚΕΘΕ- ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ) με στόχο την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι ανάλογες πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να επεκταθούν και να αναληφθούν και σε άλλες περιφέρειες που έχουν Ερευνητικά Κέντρα» επισήμανε σε συνέντευξη στο «Ην-Ων» ο Αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης.
Ερ. Ποιός είναι ο στρατηγικός σχεδιασμός του νέου υπουργείου για την ανάπτυξη της Έρευνας και της Τεχνολογίας;
Απ. Στις σημερινές συνθήκες της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η έρευνα και η γνώση μπορούν να αποτελέσουν ανάχωμα στην πνευματική, ηθική και υλική φτωχοποίηση και κατάπτωση της κοινωνίας, συνεπακόλουθα, εξάλλου, της κρίσης αυτής. Η Έρευνα και η Γνώση μπορούν να στηρίξουν όχι μόνο το παρόν αλλά και το μέλλον της χώρας, να δημιουργήσουν προοπτική, να δώσουν ελπίδα στο σημαντικότερο κεφάλαιο που διαθέτει η χώρα: τους ανθρώπους της, τους νέους, επιστήμονες και ερευνητές.
Η κυβέρνηση, παρά την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που αντιμετωπίζει, αναγνωρίζει αυτή την σημαντική προσφορά της Έρευνας και το αποδεικνύει με τη θέσπιση για πρώτη φορά θέσης Αναπληρωτή Υπουργού Έρευνας και Καινοτομίας. Ξεκάθαρα, λοιπόν, διακηρύσσω την πεποίθησή μας ότι «Οι δαπάνες για την έρευνα δεν αποτελούν κόστος αλλά επένδυση». Η πολιτική που διαμορφώνουμε θα αποτυπωθεί σε σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών οι οποίες αποσκοπούν στην προώθηση τριών κυρίων στόχων:
Η επιστημονική έρευνα να αποτελέσει στήριγμα για την Παιδεία και τον Πολιτισμό.
Η υψηλής ποιότητας επιστημονική έρευνα να γίνει πρεσβευτής για την προβολή της χώρας στο διεθνή χώρο, κάτι που είναι τόσο αναγκαίο στις σημερινές συνθήκες. Και, τέλος, με την καινοτομία που προκύπτει από την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων η επιστημονική έρευνα να αποτελέσει μοχλό για την ανάπτυξη της χώρας.
Η επίτευξη αυτού του τελευταίου στόχου είναι και το μεγάλο στοίχημα για το μέλλον της χώρας. Με σοβαρές και στοχευμένες παρεμβάσεις σε ολόκληρη την αλυσίδα της καινοτομίας, από την βασική και εφαρμοσμένη έρευνα έως την παραγωγή πλούτου, με την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και τεχνικών και την επιστροφή αυτού του πλούτου στην κοινωνία. Πρωταρχικής σημασίας είναι επίσης για την ανάπτυξη και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων η δραστική μείωση της γραφειοκρατίας και η θέσπιση κανόνων απλών, προσαρμοσμένων στην ευελιξία που απαιτεί η ερευνητική δραστηριότητα.
Επιπλέον, η αξιοποίηση πόρων που μπορεί να προσέλθουν από το κατάλληλο μείγμα δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων καθώς και η εκμετάλλευση χρηματοδοτικών εργαλείων που μειώνουν το κόστος του χρήματος είναι καίριας σημασίας. Βεβαίως πάντα στον πυρήνα αυτής της προσπάθειας θα βρίσκονται η διαφάνεια και η λογοδοσία ώστε να εξασφαλίζεται το δημόσιον συμφέρον. Μεταξύ πολλών άλλων, η διαμόρφωση υγιούς επιχειρηματικής κουλτούρας απαλλαγμένης από ιδεοληψίες του παρελθόντος, η κινητοποίηση της κοινωνίας και το όφελος αυτής από τον πλούτο που προκύπτει αποτελούν προτεραιότητα στο σχεδιασμό μας.
Τέλος η επιδίωξη της επιστημονικής ποιότητας και αριστείας ως άξονα που διατρέχει οριζόντια και τους τρείς παραπάνω στόχους είναι παρακαταθήκη και προϋπόθεση γα να υπάρξουν αποτελέσματα μακράς εμβέλειας με νομοθετικές παρεμβάσεις.
Ερ. Ποιά είναι η σχέση της τεχνολογίας και του πολιτισμού και ποιός ο σχεδιασμός των δύο τομέων του ΥΠΟΠΑΙΘ: Υπουργείο Έρευνας και Καινοτομίας – Υπουργείο Πολιτισμού;
Απ. Η σχέση τέχνης και τεχνολογίας είναι υπαρκτή. Παράδειγμα ο καθαρισμός έργων τέχνης με λέιζερ, μία τεχνική που δεν καταστρέφει το έργο τέχνης ενώ παράλληλα μπορεί να ελέγξει την αυθεντικότητά του. Ακόμη μπορούμε να αναφέρουμε τις τεχνικές με λέιζερ ανάδειξης των γλυπτών του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης, ή του πίνακα του Ελ Γκρέκο που έφθασε στο Ηράκλειο προκειμένου να αναγνωρισθεί η αυθεντικότητά του.
Εμβληματική πρωτοβουλία είναι στο πλαίσια του ΕΣΠΑ η συνεργασία των δύο Αναπληρωτών Υπουργών Έρευνας και Καινοτομίας και Πολιτισμού με θέμα «Πολιτιστική Κληρονομιά και Τεχνολογία». Η παραπάνω πρωτοβουλία θα προκαλέσει τη συνεργασία των πρωτοπόρων ερευνητικών κέντρων, με ιδιωτικές εταιρίες, με πολιτιστικούς φορείς, μουσεία, αρχαιολογικές ανασκαφές κ.α. Αυτό το σύμπλεγμα πολιτισμός-τεχνολογία θα δουλέψει με συγκεκριμένα προγράμματα χαμηλού κόστους αλλά με σημαντική προστιθέμενη αξία, επιστημονική και οικονομική.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το 2015 έχει ανακηρυχτεί «Έτος Φωτός» και στο πλαίσιο αυτό σχεδιάζουμε νέες πρωτοβουλίες.
Αναντίρρητα η στήριξη της έρευνας θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, για νέους επιστήμονες ενώ παράλληλα μπορεί να βοηθήσει στην επάνοδο των Ελλήνων επιστημόνων που οδηγήθηκαν στο εξωτερικό λόγω κρίσης.
Ερ. Πώς θα βοηθήσει η έρευνα στη βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας;
Απ. Θα ξεκινήσουμε από την Κρήτη με μία καινοτόμο πρωτοβουλία που έχει ήδη προχωρήσει. Πρόκειται για μια κοινοπραξία όλων των ερευνητικών κέντρων της νήσου (ITE-Πανεπιστήμιο Κρήτης-Πολυτεχνείο-ΤΕΙ- ΜΑΙΧ-EΛΚΕΘΕ- ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ) με στόχο την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι ανάλογες πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να επεκταθούν και να αναληφθούν και σε άλλες περιφέρειες που έχουν Ερευνητικά Κέντρα.
Τα ερευνητικά αποτελέσματα θα αξιοποιηθούν πάνω σε τρεις άξονες:
– Σε μια μεγάλη βάση για έρευνα και ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας της Κρήτης (μικρομεσαίες επιχειρήσεις)
– Στη στήριξη πρωτοβουλιών νεανικής επιχειρηματικότητας μέχρι να γίνει η ιδέα πραγματικότητα
– Στην ποιότητα της επιστημονικής έρευνας που επιτελείται στα Ιδρύματα της Κρήτης και αποτελεί ήδη πόλο έλξης για εταιρίες από το εξωτερικό
Επίσης αποσκοπούμε να δημιουργηθεί ένα ενιαίο ταμείο για την Έρευνα και την Καινοτομία με χρήση δημόσιων και ιδιωτικών πόρων. Το ταμείο αυτό θα λειτουργεί με απλούς και σαφείς κανόνες που ανταποκρίνονται στην ευελιξία που απαιτείται για τη διεξαγωγή ερευνητικών προγραμμάτων και υποδομών, ενώ ταυτόχρονα θα εξασφαλίζεται με διαφάνεια και έλεγχο το δημόσιο συμφέρον. Για παράδειγμα, ένα τέτοιο ταμείο θα μπορούσε να περιλαμβάνει τους αντίστοιχους πόρους του ΕΣΠΑ καθώς και ιδιωτικά κεφάλαια που συνδέονται με επενδύσεις Ε&Κ στην Ελλάδα σχετικές με το πακέτο Γιούνκερ. Το επενδυτικό πλάνο του πακέτου Γιούνκερ προβλέπει δανειοδότηση ύψους 315 δις. ευρώ για όλες τις χώρες της Ευρώπης μέσω της Τράπεζας Ευρωπαϊκών Επενδύσεων και παροχή εγγυήσεων από τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Βιογραφικό
Ο Κώστας Φωτάκης Αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας είναι από το 2011 Πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Επίσης έχει υπηρετήσει ως Διευθυντής του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ (ΙΗΔΛ) του ΙΤΕ (1997-2013). Είναι Καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Επίσης, εκτέλεσε χρέη Συντονιστή της Συνόδου των Προέδρων των Ερευνητικών Κέντρων από τον Ιούλιο του 2012 έως τον Δεκέμβριο του 2013.
Από το 1990, διευθύνει την Ευρωπαϊκή Εγκατάσταση Λέιζερ που λειτουργεί στο ΙΤΕ και περιλαμβάνει 28 επιλεγμένα Εργαστήρια Λέιζερ από χώρες-μέλη της ΕΕ. Έχει διατελέσει Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» (1994-97) και μέλος Εθνικών και Ευρωπαϊκών Επιτροπών εμπειρογνωμόνων για θέματα επιστημονικής πολιτικής όπως το European Strategy Forum for Research Infrastructures (ESFRI). Από το 2010 συμμετέχει στην Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (high level group of experts) που αξιολογεί συνολικά το Πρόγραμμα Πλαίσιο για Έρευνα και Τεχνολογία και διαμορφώνει τις προτεραιότητες για την Ευρώπη του 2020. Επίσης είναι Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Ομάδας (Advisory Group) της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τις Ερευνητικές Υποδομές και έχει προεδρεύσει στην Ομάδα Ειδικών (Experts Group) για τον προσδιορισμό του ρόλου των Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Οργανισμών στην στρατηγική της «Έξυπνης Εξειδίκευσης» για την Περιφερειακή Ανάπτυξη.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εμπίπτουν στους τομείς της Φωτονικής (Photonics) και Φασματοσκοπίας Λέιζερ, με έμφαση στις εφαρμογές Λέιζερ για την κατεργασία και διάγνωση υλικών και τη Βιοφωτονική. Έχει διοργανώσει ή συνδιοργανώσει πολλά διεθνή επιστημονικά συνέδρια και είναι μέλος πολλών διεθνών επιστημονικών επιτροπών συνεδρίων. Έχει περισσότερες από 300 δημοσιεύσεις και περισσότερες από 6.000 αναφορές, κυρίως στον τομέα της Φωτονικής και σχετικών εφαρμογών. Είναι εκδότης ή μετέχει στην εκδοτική ομάδα διαφόρων διεθνών επιστημονικών περιοδικών και είναι συ-συγγραφέας ή συν-εκδότης τεσσάρων επιστημονικών βιβλίων παγκόσμιας κυκλοφορίας.
Το 2004 έλαβε το «Βραβείο Ηγεσίας» («Leadership Award») της Αμερικανικής Εταιρείας Οπτικής (Optical Society of America – OSA) «..για δεκαετή ηγετικό ρόλο, και προσωπική ερευνητική συμβολή στον τομέα των εφαρμογών λέιζερ στη συντήρηση έργων τέχνης και για τον ηγετικό του ρόλο στην καθιέρωση και καθοδήγηση της επιστημονικής αριστείας στα προγράμματα επιστήμης των λέιζερ στο ΙΗΔΛ-ΙΤΕ». Το 2005-6 επελέγη ως Springer Professor στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϋ. Έχει επίσης εκλεγεί ως ισόβιο μέλος και Fellow της OSA και έχει διατελέσει μέλος της Επιτροπής Επιλογής των Fellows της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Οπτικής (European Optical Society – EOS). Το 2010 έγινε Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Μασσαλίας.