Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Βιώσιμη απάντηση στην οικονομική και κοινωνική κρίση

Του Παναγιώτη Παπασταματίου
Προέδρου ΔΣ Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας

Μπορεί η οικονομική κρίση να μαστίζει την Ευρώπη, αυτό όμως δεν αναστέλλει την προσπάθειά της να πρωτοπορεί στην παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, χαράζοντας αναπτυξιακού δρόμους για έξοδο από την κρίση. Μόλις στις 15 Δεκεμβρίου 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τον Οδικό Χάρτη για την Ενέργεια το 2050 που δείχνει ότι ένα ενεργειακό μείγμα με υψηλή διείσδυση ανανεώσιμων -με 97% διείσδυση ΑΠΕ στην κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου 49% διείσδυση της Αιολικής Ενέργειας το 2050- είναι τεχνικά εφικτό και έχει το ίδιο συνολικό ενεργειακό κόστος με οποιοδήποτε άλλο σενάριο απανθρακοποίησης του ηλεκτρικού συστήματος.
Όλα τα σενάρια του Χάρτη αποδεικνύουν ότι η Αιολική Ενέργεια θα είναι η κυρίαρχη τεχνολογία για την απαλλαγή από τον άνθρακα σε σχέση με κάθε άλλη τεχνολογία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2050: μεταξύ 32% και 49% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ θα παράγεται από αιολική ενέργεια.
Η Ελλάδα το καλοκαίρι του 2010 κατάρτισε το Εθνικό Σχέδιο Δράση για τις Α.Π.Ε. το οποίο θέτει τις ελάχιστες απαιτήσεις σε εγκαταστάσεις Α.Π.Ε. για τη δεκαετία 2010-2020. Ο στόχος για τα αιολικά πάρκα ορίστηκε σε 7.500 MW το 2010. Αυτό σημαίνει ότι από το 2012 και μετά απαιτείται ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης 40% σε σχέση με το 20% περίπου που θα έχουμε το 2011. Δηλαδή απαιτείται διπλασιασμός της ταχύτητάς μας και μάλιστα εν μέσω οικονομικής κρίσης. Παράλληλα, η κυβέρνηση έθεσε πριν ένα περίπου μήνα σε διαβούλευση τον εθνικό ενεργειακό χάρτη για το 2050 με σαφή κατεύθυνση την προώθηση της Εξοικονόμησης και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Η πορεία αυτή είναι δύσκολη. Ίσως ακατόρθωτη, ειδικά εάν η οικονομική κρίση γίνει το άλλοθι για οπισθοχώρηση σε ένα μαύρο ανορθολογικό ενεργειακό μοντέλο που στηρίζεται στα ορυκτά καύσιμα. Επιβάλλεται προσπάθεια και ένταση. Είναι όμως ανάγκη να ξεπεραστεί η οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση μέσα από τη Βιώσιμη Ανάπτυξη που δημιουργεί απασχόληση και εισόδημα.
Επιβάλλεται μια ενεργειακή επανάσταση.
Δυστυχώς στην Ελλάδα υπάρχουν διάφορα προβλήματα που έχουν καθυστερήσει, αναστείλει ακόμη και ακυρώσει την ανάπτυξη της αιολική ενέργειας στη χώρα μας.
Το σημαντικότερο έλλειμμα είναι η απουσία ειλικρινών πολιτικών προϋποθέσεων. Για παράδειγμα, σήμερα, η εξωφρενική φορολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας και η σύνδεση των λογαριασμών ρεύματος με ένα σωρό άσχετους φόρους (όπως είναι το Τέλος υπέρ ΕΡΤ και ο φόρος για τα σπίτια), έχουν οδηγήσει σε μερική αδυναμία εξόφλησής του. Αυτό δημιουργεί ταμειακό έλλειμμα στη ΔΕΗ (και γενικά στον κλάδο Προμήθειας), το οποίο διαχέεται σταδιακά σε όλη την αγορά ενέργειας που απειλείται με χρεοκοπία. Η προηγούμενη Κυβέρνηση δεν μπόρεσε να διαγνώσει έγκαιρα τις πραγματικές αιτίες της προβληματικής αυτής κατάστασης, που είναι οι διαρκώς αυξανόμενες επισφάλειες στον κλάδο της Προμήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας, και να κάνει τις αναγκαίες διορθωτικές παρεμβάσεις. Αντ’ αυτού, από το φθινόπωρο το ΥΠΕΚΑ ξεκίνησε μια μακρά διελκυστίνδα συζητήσεων μόνον για τις Α.Π.Ε., η οποία μάλιστα ξέφυγε από τα όρια της εύλογης παρέμβασης, και καλλιέργησε την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια σε βάρος της αγοράς των Α.Π.Ε., που φέρνει ακόμα και τώρα επενδύσεις και απασχόληση στην εθνική οικονομία.
Η μόνιμη και βιώσιμη λύση μπορεί να περιλαμβάνει αναθεώρηση της φορολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας στην κατεύθυνση της αποθάρρυνσης της χρήσης ορυκτών καυσίμων και της χρήσης της ΔΕΗ ως φοροεισπρακτικού μηχανισμού, αξιοποίηση του Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΜΧΣ), υιοθέτηση προτάσεων που περιλαμβάνονται στην έκθεση της PWC που δημοσιοποίησε η ΡΑΕ και υιοθέτηση των προτάσεων του κλάδου Α.Π.Ε. σε σχέση με το μηχανισμό στήριξης. Οι προτάσεις αυτές περιγράφηκαν στην συνέντευξη τύπου που έδωσαν οι φορείς στις 27.4.2012.
Φυσικά, η αντιμετώπιση του οικονομικού αυτού προβλήματος είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την ανάπτυξη. Χρειάζονται πάρα πολλά που επί χρόνια δεν γίνονται. Να αντιμετωπιστεί η εξωφρενική και ψυχοφθόρα πολυνομία, οι αλληλοαναιρούμενες και αντιφατικές ερμηνείες της νομοθεσίας από τις υπηρεσίες, η ανασφάλεια του θεσμικού πλαισίου. Με άλλα λόγια απαιτούνται διαφανείς, ισότιμοι και σαφείς κανόνες για όλους.
Μόνο έτσι θα έλθει ανάπτυξη. Η ανάπτυξη είναι ο μονόδρομος για την έξοδο από την κρίση. Το κοινωνικό κράτος έχει φθάσει στα όρια του. Η περιοριστική πολιτική έχει εξαντληθεί και έχει οδηγήσει σε ύφεση. Η ανάπτυξη των Α.Π.Ε. έχει πολλαπλά και συγκεκριμένα οφέλη στο ΑΕΠ, στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, στο δημόσιο χρέος και έλλειμμα, στην απασχόληση, στις τοπικές κοινωνίες, στο κόστος ενέργειας. Τα οφέλη αυτά  από την επίτευξη των στόχων Α.Π.Ε. το 2020 φαίνονται στο ακόλουθο πίνακα:

Πηγή 17^ο τεύχος Ην-Ων