ΙΤΕΠ: «Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ»
«Η τουριστική βιομηχανία επηρεάστηκε περισσότερο από όσο αναμενόταν από τις επαναστατικές αλλαγές που επέφερε στην παγκόσμια οικονομία η ευρεία χρήση του Διαδικτύου» αναφέρεται σε έρευνα με θέμα «Ο Τουρισμός στην Ψηφιακή Οικονομία» που εκπόνησε το Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων.
Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποιεί κάθε χρόνο το «Κέντρο για το Ψηφιακό Μέλλον» του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, τα δημοφιλέστερα σε πωλήσεις αγαθά που διακινήθηκαν μέσω Διαδικτύου το 2008, οι ταξιδιωτικές υπηρεσίες, τα ηλεκτρονικά καταναλωτικά αγαθά και τα προϊόντα πληροφορικής. Εάν η κατάταξη γίνει με βάση το ύψος της συνολικής χρηματικής δαπάνης και όχι τον όγκο των συναλλαγών, τότε πρώτες στη λίστα των δημοφιλέστερων αγαθών κατατάσσονται οι ταξιδιωτικές υπηρεσίες. Όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία, το 37% των συνολικών συναλλαγών που πραγματοποιούνται στο Διαδίκτυο, σχετίζονται έμμεσα ή άμεσα με τη διακίνηση τουριστικών πληροφοριών και την εμπορία σχετικών υπηρεσιών. Πρόκειται για εντυπωσιακό ποσοστό, αν αναλογιστεί κανείς ότι η τουριστική δραστηριότητα συμβάλλει μόνο κατά 6% στο Παγκόσμιο ΑΕΠ.
Για να προφυλαχθούν οι επιχειρήσεις από την ταχεία απαξίωση των καινοτόμων επενδύσεών τους, η τεχνογνωσία απέκτησε χαρακτηριστικά άυλου περιουσιακού στοιχείου και προστατεύεται νομικά. Αλλά ο τουρισμός αποτελεί ένα ιδιότυπο προϊόν που περιγράφεται ακριβέστερα από τον όρο «καταναλωτική εμπειρία». Ο κλάδος ανήκει στον τομέα παροχής υπηρεσιών «τρόπου ζωής» και σε αυτού του είδους τις υπηρεσίες είναι πολύ δύσκολη η παραγωγή μιας τόσο καινοτόμου ιδέας που θα μπορούσε να καταχωρηθεί ως «πατέντα» για να τύχει νομικής προστασίας.
Οι καινοτόμες πρακτικές τους περιορίζονται σε θέματα marketing ή διακόσμησης και έχουν συνήθως εφήμερο ή περιστασιακό χαρακτήρα. Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, επιλέγουν να πραγματοποιήσουν επενδύσεις εκσυγχρονισμού που διασφαλίζουν τη σχετική τους θέση στον ανταγωνισμό. Σε στρατηγικό επίπεδο, αφήνουν να εξοικειωθεί ο πελάτης με τις νέες τεχνολογίες στο χώρο της μόνιμης κατοικίας του και στη συνέχεια να του τις προσφέρουν με μορφή επιπρόσθετης παροχής που εμπλουτίζει το προϊόν που του προσφέρουν.
Συμπερασματικά, μπορεί να λεχθεί ότι οι τουριστικές επιχειρήσεις είναι από τη φύση τους καταναλωτές ώριμης τεχνολογίας. Συνήθως, εφαρμόζουν διαδικασίες «διατηρητικής» τεχνολογικής προσαρμογής, που αποσκοπεί στο να διατηρήσουν αμετάβλητη τη σχετική τους θέση στον ενδοκλαδικό ανταγωνισμό.
Η χρήση του διαδικτύου στο χώρο διανομής και εμπορίας τουριστικών υπηρεσιών εξαπλώθηκε με πολύ πιο αργούς ρυθμούς στην ευρωπαϊκή αγορά. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2006 οι δαπάνες για on-line αγορές ταξιδιωτικών υπηρεσιών στις ΗΠΑ, ανήλθαν σε 80 δις δολάρια. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 65% του συνολικού μεγέθους της αγοράς. Στην Ευρώπη, η σχετική δαπάνη ανήλθε σε 49 δις δολάρια και αντιστοιχούσε μόλις στο 23% της συνολικής τουριστικής κατανάλωσης. Μάλιστα, οι περισσότερες από τις συναλλαγές αυτές είναι ενδοεταιρικές ή αφορούν στην αγορά εισιτηρίων. Την ίδια στιγμή, η παρουσία των τουριστικών επιχειρήσεων στο διαδίκτυο για σκοπούς που σχετίζονται με την προβολή και διαφήμιση των υπηρεσιών τους, δεν διαφέρουν σχεδόν καθόλου ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Η μεγάλη καθυστέρηση που εμφανίζει η διαδικτυακή εμπορία ταξιδιωτικών υπηρεσιών στην γηραιά ήπειρο, συναρτάται άμεσα με τη δομή του τουριστικού της κυκλώματος. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου οι δύο βασικοί πυλώνες της τουριστικής ανάπτυξης ήταν οι αεροπορικές εταιρίες και οι ξενοδοχειακές αλυσίδες, στην Ευρώπη οι δύο αντίστοιχοι πυλώνες ήταν οι tour-operators και οι εταιρίες ναυλωμένων πτήσεων (charters).
Οι διαφορές που εμφανίζει η δομή της τουριστικής βιομηχανίας σε Ευρώπη και Αμερική οφείλονται στους ακόλουθους παράγοντες:
• Στην ευρωπαϊκή ήπειρο υπήρχαν πολλοί ανεξάρτητοι κρατικοί σχηματισμοί. Αντίθετα, στη Βόρεια Αμερική υπάρχουν μόνο δύο κράτη που λειτουργούσαν ανέκαθεν γλωσσικά, θεσμικά και οικονομικά ως ενιαία αγορά.
• Η ευρωπαϊκή αγορά αερομεταφορών άνοιξε πολλά χρόνια μετά την αμερικανική στον ανταγωνισμό.
• Οι ευρωπαϊκές γραφειοκρατίες θεωρούν καθήκον τους να προστατεύουν τα συμφέροντα των εθνικών τους επιχειρήσεων. Στα πλαίσια αυτής της λογικής, οι τράπεζες στη βορειοδυτική Ευρώπη στήριξαν χρηματοοικονομικά την ταχεία ανάπτυξη των μεγάλων tour operators. Αντίστοιχα, στο Νότο ένα πλέγμα προστατευτισμού και επιχορηγήσεων, δημιούργησε μία εγχώρια τάξη μικρών και μεσαίων ξενοδόχων.
• Οι περιορισμοί στην ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων και μία σειρά γραφειοκρατικών μεθοδεύσεων κατά τη φάση της αδειοδότησης, δεν επέτρεψαν στην Ευρώπη την επέκταση των διεθνών ξενοδοχειακών αλυσίδων πέρα από τα κέντρα των μεγάλων πόλεων.
• Σε κάθε χώρα μιλούσαν διαφορετική γλώσσα, είχαν άλλο νόμισμα και διαφορετικό θεσμικό πλαίσιο. Το γεγονός αυτό, δημιουργούσε εύλογες ανησυχίες στους τουρίστες και καθιστούσε πιο αναγκαία τη διαμεσολάβηση του ταξιδιωτικού πράκτορα. Έτσι, ο Τ.Ο. κατέστη εγγυητής της σχέσης ποιότητας – τιμής στη συνείδηση του μέσου Ευρωπαίου τουρίστα.
Ο τομέας ανθρωπογενών υπηρεσιών
Η τεχνολογία εξελίσσεται και οι σκεπτόμενες μηχανές ανέρχονται σταθερά στην ιεραρχία του γραφείου, αναλαμβάνοντας όλο και πιο σύνθετες εργασίες (Rifkin 1995). Πρόκειται για συστήματα αυτόματης αναγνώρισης φωνής που απαντούν στα τηλεφωνήματα, αναγνωρίζουν αιτήματα και καταγράφουν μηνύματα. Όταν βελτιωθούν και καταστούν φθηνότερες οι εφαρμογές αυτού του τύπου, αναμένεται ότι θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη ρεσεψιόν ενός ξενοδοχείου. Σε μια τέτοια περίπτωση, τα μικρά ξενοδοχειακά καταλύματα θα είναι οι πιο ωφελημένοι από τους παράγοντες της τουριστικής αγοράς.
Εκτιμάται ότι και τα πρώτα ανδροειδή, που οι εμπορικές τους εφαρμογές αναμένεται να κάνουν την εμφάνισή τους στην αγορά μετά το 2010, θα έχουν άμεση σχέση με τον τουρισμό και θα χρησιμοποιηθούν στο χώρο των μουσείων ως ξεναγοί και στον τομέα των υπηρεσιών εστίασης ως σερβιτόροι.
Τέλος, η μετάβαση στην Οικονομία της Πληροφορίας, αναμένεται να αναβαθμίσει ουσιαστικά το ρόλο του επιχειρηματία. Ο υπεύθυνος λήψης αποφάσεων κάθε επιχείρησης, ανεξάρτητα από το μέγεθος της, θα μπορεί να διεκπεραιώνει όλες τις εταιρικές υποθέσεις από οπουδήποτε κι αν βρίσκεται, ανά πάσα στιγμή. Στο μέλλον η συνύπαρξη του διαδικτύου και πληθώρας ψηφιακά ελεγχόμενων κεφαλαιουχικών αγαθών, θα μετατρέψουν από χωρική σε χρονική την υπόσταση του εργασιακού χώρου κάθε επιχείρησης.
Επιστροφή στο 11ο Τεύχος Ην-Ων