Το μυστικό που έκρυβε το ελαιόλαδο της Κρήτης έγινε αντιγριπικό κρητικό φάρμακο «ΙΑΜΑ» και κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά από την Τετάρτη 11 Νοεμβρίου 2015.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το «Ην-Ων» είχε προαναγγείλει από τον Απρίλιο του 2011την κυκλοφορία του νέου φαρμάκου.
Πρόκειται για Παγκόσμια Πατέντα του Κρητικού αντιγριπικού φαρμάκου «ΙΑΜΑ» όπου εφεύραν οι διακεκριμένοι καθηγητές του Πανεπιστημίου Κρήτης Χρήστος Λιονής, Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και ΠΦΥ, Ηλίας Καστανάς, Καθηγητής Εργαστηριακής Ενδοκρινολογίας, Στέργιος Πυρίντσος, Αναπληρωτής Καθηγητής Βιολογίας και ο Γεώργιος Σουρβίνος, Καθηγητής Κλινικής Ιολογίας.
Η ιδέα ξεκίνησε πριν αρκετά χρόνια, όταν επιδημιολογικές παρατηρήσεις σε περιοχές της Κρήτης έδειχναν ότι οι άνθρωποι που κατανάλωναν αφεψήματα συγκεκριμένων βοτάνων είχαν πολύ χαμηλή νοσηρότητα και μικρότερες επιπτώσεις κρυολογήματος ή γρίπης.
Μέσα από πολυετείς δοκιμές, η έρευνα ανέδειξε ένα συνδυασμό αιθέριων ελαίων από τρία αρωματικά βότανα, Coridοthymus Capitatus, Salvia Fruticosa και Origanum Dictamnus, σε συγκεκριμένες αναλογίες, μέσα σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, που λειτουργεί συνεργικά.
Σε συνέντευξη στο «Ην-Ων» ο Καθηγητής Γενικής Ιατρικής κ. ΠΦΥ Χρήστος Λιονής υπογράμμισε «Τα οφέλη για την κοινωνία και την τοπική οικονομία αφού αναμένεται να οδηγήσει σε νέες θέσεις εργασίας (νέοι αγρότες για την καλλιέργεια των πρότυπων φυτών) και τη διάθεση τοπικών προϊόντων όπως το extra παρθένο ελαιόλαδο»
Ερ. Ποιά ήταν η αφορμή για την έρευνα των αρωματικών βοτάνων που χρησιμοποιήθηκαν στο κρητικό φάρμακο;
Απ. Είναι μια μεγάλη ιστορία με πολλούς πρωταγωνιστές. Ξεκινά από το Σπήλι Αγ. Βασιλείου στην Κρήτη και το τοπικό Κέντρο Υγείας. Εκεί, οι πρώτες κλινικές παρατηρήσεις από το ιστορικό υγείας των ηλικιωμένων και τις αφηγήσεις τους για τους συντελεστές των υγιών γηρατειών οδήγησαν σε ανθρωπολογικές μελέτες σε συνεργασία με τον Καθ. κ. Jan Slikkerveer από το Παν. Leiden που κατέγραφαν την αυτόχθονη γνώση και τη σοφία των Κρητών που διατηρήθηκε από χιλιάδες χρόνια. Οι ανθρωπολογικές μελέτες γρήγορα οδήγησαν σε εργαστηριακή έρευνα και η πρώτη αναγνώριση της αντιοξειδωτικής δράσης των αρωματικών φυτών της Κρήτης έγινε στο περιοδικό The Lancet το 1998. Η συνεργασία με τον Καθ. κ. Καστανά της Ιατρικής Σχολής του ΠΚ και κ. Πυρίντσο της Βιολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου οδήγησε στη διατύπωση υποθέσεων για τη δράση των αρωματικών φυτών σε ιογενείς λοιμώξεις και ιδιαίτερα αυτών που προκαλούν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού και της γρίπης. Η υπόθεση αυτή ενισχύθηκε από εργαστηριακές δοκιμασίες που έγιναν από τον Καθ. κ Σουρβίνο της Ιατρικής Σχολής και έτσι οδηγηθήκαμε στην κλινική δοκιμή σε ανθρώπους με αρκετά ενθαρρυντικά αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν στο διεθνές περιοδικό International Journal of Ethnopharmacology (2015).
Ερ. Γιατί η έρευνα και η απήχησή της στην κοινωνία οδηγούν σε πολλαπλασιαστικά οφέλη γνώσης και ανταποδοτικότητας;
Απ. Στρέφουν την εστίαση και την προτεραιότητα της βασικής, μεταφραστικής και κλινικής έρευνας στα αρωματικά φυτά της Κρήτης με πολλαπλά οφέλη για τους ερευνητικούς οργανισμούς και την καινοτομία. Ακόμη, συνεπάγεται οφέλη για την κοινωνία και την τοπική οικονομία αφού αναμένεται να οδηγήσει σε νέες θέσεις εργασίας (νέοι αγρότες για την καλλιέργεια των πρότυπων φυτών) και τη διάθεση τοπικών προϊόντων όπως το extra παρθένο ελαιόλαδο (μετά από την Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Ρεθύμνου).
Βιογραφικό
Ο Χρήστος Λιονής είναι Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διατηρεί τη θέση του Διευθυντού της Κλινικής Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής στο Τμήμα Ιατρικής και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Στο εξωτερικό διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Γενικής Ιατρικής και Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Έρευνας στη Γενική Ιατρική. Ερευνητικές του προτάσεις έχουν χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει δημοσιεύσει περί τα 278 άρθρα σε ξενόγλωσσα περιοδικά και 86 σε Ελληνικά περιοδικά με σύστημα κριτών.
Από την πλευρά του ο Καθηγητής της Εργαστηριακής Ενδοκρινολογίας κ. Ηλίας Καστανάς, με όχημα τη δυναμική των κρητικών βοτάνων, είπε χαρακτηριστικά «Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο των μελετών μας είναι η ενσωμάτωση της εθνοβοτανολογικής γνώσης στη σύγχρονη πειραματική έρευνα και την Παραγωγική διαδικασία. Το δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο της εξέλιξης του Ιάματος είναι η αρμονική, μακροχρόνια, εποικοδομητική παραγωγική και συμπληρωματική συνεργασία του πρωτογενούς και δευτερογενούς αγροτικού τομέα, μιας ερευνητικής ομάδας τεσσάρων επιστημόνων, οι οποίοι κατάφεραν, στην Ελλάδα της κρίσης, να ξεκινήσουν, να προωθήσουν και να μετουσιώσουν σε πράξη μια ιδέα. Όλα αυτά τα στοιχεία δεν είναι συνηθισμένα, και γι’ αυτό θα πρέπει να τονιστούν.
Το Cretan IAMA ξεκίνησε, ερευνήθηκε, ολοκληρώθηκε και παρήχθη εξ’ ολοκλήρου στην Ελλάδα».
Ερ. Ποιο είναι το νέο φάρμακο που έχει εφεύρει η ελληνική ερευνητική ομάδα;
Απ. Το αντιγριπικό φάρμακο, συσκευασμένο σε κάψουλα, είναι ένα φυσικό προϊόν, το οποίο αποτελείται από βότανα τα οποία παράγονται στην κρητική γή διαλυμένα σε ελαιόλαδο. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι διατροφικό συμπλήρωμα.
Ερ. Ποιες ανάγκες θα καλύπτει;
Απ. Εκτός την ασφαλή φαρμακευτική αγωγή που θα προσφέρει το νέο ελληνικό φάρμακο παράλληλα με την παραγωγή του θα δώσει ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη της Κρήτης γιατί έγινε συνεργασία με την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Ρεθύμνου. Ειδικότερα έχει γίνει ένα ειδικό συμβόλαιο με την Ένωση για την γενετική ταυτοποίηση και καλλιέργεια των βοτάνων τα οποία θα χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του φαρμάκου. Αυτή όλη η διαδικασία θα οδηγήσει σε πολλαπλασιαστικά οφέλη και την γεωργική ανάπτυξη της περιοχής δίνοντας ένα απτό παράδειγμα «πράσινης ανάπτυξης».
Βιογραφικό
Ο Ηλίας Καστανάς απέκτησε το πτυχίο Ιατρικής και Διδακτορικό δίπλωμα από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στη συνέχεια απέκτησε τον τίτλο ειδίκευσης Ενδοκρινολογίας από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Μασσαλίας (Γαλλία), διδακτορικό στην κυτταρική και μοριακή Βιολογία και υφηγεσία θετικών επιστημών από το ίδιο Πανεπιστήμιο. Κατείχε θέσεις Επιμελητού και διδακτικού προσωπικού στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Μασσαλίας και ερευνητή στο Ινστιτούτο Ιατρικών Ερευνών (INSERM) της Γαλλίας. Στη συνέχεια, από το 1986 εξελέγη αναπληρωτής και στη συνέχεια καθηγητής Εργαστηριακής Ενδοκρινολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η έρευνά του σχετίζεται με τη δράση ορμονών, πεπτιδίων και παραγώγων φυσικών ουσιών στον έλεγχο καρκίνου του μαστού και προστάτου. Έχει δημοσιεύσει πάνω από 130 επιστημονικά άρθρα σε διεθνή βιο-ιατρικά περιοδικά.
Επίσης ο Γεώργιος Σουρβίνος είναι Καθηγητής Κλινικής Ιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και Διευθυντής του Εργαστηρίου Κλινικής Ιολογίας στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου (ΠΑΓΝΗ) διευκρίνισε «οι εργαστηριακές όσο και οι κλινικές μελέτες έδειξαν ότι το εκχύλισμα έχει ιδιαίτερα σημαντική δράση έναντι των ιών της γρίπης και κυρίως της γρίπης Α(Η1Ν1) και του ρινοιού, του ιού ο οποίος ευθύνεται για την πλειονότητα των περιπτώσεων του κοινού κρυολογήματος.»
Ερ. Πόσο χρονικό διάστημα χρειάσθηκε για τον εργαστηριακό έλεγχο του εκχυλίσματος;
Απ. Ο εργαστηριακός έλεγχος του εκχυλίσματος πραγματοποιήθηκε σε δύο στάδια.Το πρώτο στάδιο περιλάμβανε τη Βασική Έρευνα με σκοπό να μελετηθεί η πιθανή αντι-ιική δράση του εκχυλίσματος σε πειραματικά μοντέλα. Συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκαν κυτταροκαλλιέργειες στις οποίες πραγματοποιήθηκαν in vitro μολύνσεις από ιούς με ταυτόχρονη χορήγηση είτε του υπό εξέταση εκχυλίσματος, είτε του καθαρού διαλύτη αυτού, χρησιμεύοντας ως αρνητικός μάρτυρας. Ο εργαστηριακός έλεγχος ήταν διττός, διερευνώντας τόσο την πρόκληση αλλοιώσεων που υφίστανται τα μολυσμένα κύτταρα-ξενιστές από τους ιούς, όσο και την επίδραση του εκχυλίσματος στον τίτλο του νέου παραγόμενου ιού, παρουσία ή απουσία του εκχυλίσματος. Το στάδιο αυτό διήρκεσε ενός έτους.
Το δεύτερο στάδιο του εργαστηριακού ελέγχου περιελάμβανε τον ιολογικό έλεγχο των κλινικών δειγμάτων των ασθενών που συμμετείχαν στην κλινική μελέτη. Κατά το στάδιο αυτό, εξετάστηκαν με μεθόδους Μοριακής Βιολογίας δείγματα φαρυγγικού επιχρίσματος, τόσο από ασθενείς που είχαν λάβει το πραγματικό σκεύασμα όσο και από ασθενείς που τους είχε χορηγηθεί το placebo. Χρησιμοποιήθηκαν πιστοποιημένα διαγνωστικά κιτ Real-Time PCR για την ανίχνευση μια μεγάλης γκάμας αναπνευστικών ιών. Ο χρόνος του σταδίου αυτού ήταν ανάλογος με το χρόνο συλλογής των δειγμάτων, περί τους 6 μήνες.
Ερ. Ποιές λοιμώξεις μειώνει το εκχύλισμα;
Απ. Το εκχύλισμα έχει αποδειχθεί ότι μειώνει δραστικά τις λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Τόσο οι εργαστηριακές όσο και οι κλινικές μελέτες έδειξαν ότι το εκχύλισμα έχει ιδιαίτερα σημαντική δράση έναντι των ιών της γρίπης και κυρίως της γρίπης Α(Η1Ν1) και του ρινοιού, του ιού ο οποίος ευθύνεται για την πλειονότητα των περιπτώσεων του κοινού κρυολογήματος. Η δράση του εκχυλίσματος όμως περιλαμβάνει και λιγότερο συχνούς ιούς που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα, όπως οι αδενοϊοί, ο ανθρώπινος μεταπνευμονοϊός, ο ανθρώπινος συγκυτιακός ιός, κορώνα-ιοί και άλλοι.
Οι εργαστηριακές δοκιμές του εκχυλίσματος όμως δεν έχουν περιοριστεί στους ιούς που προκαλούν λοιμώξεις στο ανώτερο αναπνευστικό. Ιολογικές δοκιμασίες βρίσκονται σε εξέλιξη στο εργαστήριο και προκαταρκτικά αποτελέσματα δείχνουν ότι η αντι-ιική δράση του εκχυλίσματος επεκτείνεται και σε άλλους ιούς, οι οποίοι δεν μπορούν να ανακοινωθούν καθώς οι έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη.
Βιογραφικό
O Γεώργιος Σουρβίνος είναι Καθηγητής Κλινικής Ιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και Διευθυντής του Εργαστηρίου Κλινικής Ιολογίας στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου (ΠΑΓΝΗ). Αποφοίτησε από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1995 και έγινε Διδάκτωρ του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης το 1999. Κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών του σπουδών μετέβη στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ και της Γλασκώβης με υποτροφίες από το ΙΚΥ, της European Molecular Biology Organization και του European Association for Cancer Research. Παράλληλα, ανέπτυξε στο Εργαστήριο Κλινικής Ιολογίας του Παν/μίου Κρήτης διαγνωστικό πρόγραμμα για την ανίχνευση ιολογικών λοιμώξεων σε ασθενείς με τη μέθοδο της αλυσιδωτής αντίδρασης με πολυμεράση (PCR). Στη συνέχεια ο Γ. Σουρβίνος εργάστηκε ως μεταδιδακτορικός υπότροφος σε μεγάλα ιολογικά κέντρα του εξωτερικού και συγκεκριμένα, στο Ινστιτούτο Ιολογίας του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης με διαδοχικές υποτροφίες από το Medical Research Council της Μ. Βρετανίας (2000-2001) και από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Marie Curie Fellowship) (2001-2003) και στο Ινστιτούτο Κυτταρικής και Μοριακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου με υποτροφία «Wellcome Trust Career Development». Το 2003 εξελέγη Επίκουρος Καθηγητής Κλινικής Ιολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Κρήτης με παράλληλα καθήκοντα στο Εργαστήριο Κλινικής Ιολογίας του ΠΑΓΝΗ.
Ο Γ. Σουρβίνος είναι μέλος σε διοικητικού συμβουλίου της Πανευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Ιολογίας (European Society for Clinical Virology). Συμμετέχει σε εθνικές και διεθνείς επιστημονικές εταιρείες όπως της Society of General Microbiology (Μ. Βρετανία) και της Marie-Curie Fellow Association (MCFA). Από το 2001 του έχει απονεμηθεί από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης ο τίτλος του επίτιμου ερευνητή «Honorary Research Associate». Ο Γ. Σουρβίνος είναι επίσης κριτής σε ερευνητικά προγράμματα και σε διεθνή περιοδικά.
Ο Γ. Σουρβίνος έχει 100 δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά ενώ έχει συμμετάσχει με περισσότερες από 500 ανακοινώσεις και ομιλίες σε διεθνή συνέδρια. Έχει συμβάλλει στην οργάνωση 11 διεθνών συνεδρίων (8 στην Ελλάδα και 3 στο εξωτερικό) στο χώρο της Ιολογίας, της Μοριακής Ογκολογίας και της Μοριακής Ιατρικής. Το έργο του έχει δεχθεί μέχρι στιγμής περισσότερες από 2.100 βιβλιογραφικές παραπομπές (ISI Web of Science) ενώ εργασίες του έχουν τιμηθεί με 15 βραβεία σε συνέδρια της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Παράλληλα ο κ. Στέργιος Πυρίντσος, Αναπληρωτής Καθηγητής Βιολογίας παρουσίασε τα φυτά στα οποία βασίζεται το συγκεντρωτικό σκεύασμα. Παρουσίασε τις ιδιαιτερότητες που έχουν τα φυτά της Κρήτης σε σχέση με τα φυτά της υπόλοιπης Ελλάδας και εξήγησε το πώς τελικά, η ερευνητική ομάδα οδηγήθηκε σ’ ένα συνδυασμό ουσιών και όχι σε μία ουσία.
Η χρήση των τριών αρωματικών βοτάνων, όπως είπε ο κ Πυρίντσος, εμφανίζει στοιχεία όχι απλά αθροιστικής δράσης, αλλά πραγματική συνέργεια, με άλλα λόγια δράση σημαντικά μεγαλύτερη από το άθροισμα των δράσεων των απλών συστατικών. Παρουσίασε επίσης τις προσπάθειες που γίνονται από την Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Ρεθύμνου, με την υποστήριξη του Βοτανικού Κήπου του Πανεπιστημίου Κρήτης για την καλλιέργεια των συγκεκριμένων βοτάνων ούτως ώστε να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη για την τοπική κοινωνία.
Τελειώνοντας, ο κ Πυρίντσος τόνισε το στοιχείο της διασφάλισης ποιότητος των βοτάνων, με την παροχή συγκεκριμένου φυτού στους καλλιεργητές και την γενετική ανάλυση των φυτικού υλικού με DNA-Barcoding, δεδομένης της διαφορετικής τους περιεκτικότητας σε αιθέρια έλαια.
Βιογραφικό
Ο Στέργιος Πυρίντσος έλαβε Πτυχίο Βιολογίας (1986) και Διδακτορικό Δίπλωμα (1993) από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η διατριβή του αφορούσε στην ιεραρχική προσέγγιση προτύπων αφθονίας-διανομής οργανισμών κατά μήκος διαβαθμίσεων.
Διετέλεσε Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο της Siena (1995-1998). Το 1998 εκλέγεται Λέκτορας στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και πριν από τον διορισμό του στη βαθμίδα του Λέκτορα υπηρετεί ως Διδάσκων Π.Δ. 407/1980, το 2003 εκλέγεται στη βαθμίδα του Επίκουρου Καθηγητή, το 2007 μονιμοποιείται και το 2012 εκλέγεται στη βαθμίδα του Αναπληρωτή Καθηγητή.
Οικολογία και Διαχείριση Χερσαίων Οικοσυστημάτων, Οικολογία και in situ διαχείριση σπάνιων και ενδημικών φυτικών ειδών, Εφαρμοσμένη Οικολογία με έμφαση στη βιοπαρακολούθηση περιβαλλοντικών αλλαγών και την εκτίμηση οικολογικών κινδύνων, Βοτανική.
Πρόσφατες δημοσιεύσεις:
- Pirintsos, S.A., Munzi, S., Loppi, S., Kotzabasis, K. 2009. Do polyamines alter the sensitivity of lichens to nitrogen stress? Ecotoxicology and Environmental Safety 72: 1331-1336 (Highlighted article)
- Seymour, R.S., Giberneau, M., Pirintsos, S.A. 2009. Thermogenesis of three species of Arum from Crete. Plant Cell and Environment 32: 1467-1476
- Paoli, L., Pirintsos, S.A., Kotzabasis, K., Pisani, T., Navakoudis, E. Loppi, S. 2010. Effects of ammonia from livestock farming on lichen photosynthesis. Environmental Pollution 158: 2258-2265
- Pirintsos, S.A., Paoli, L., Loppi, S., Kotzabasis, K. 2011. Biological consequences of drought in the arid Mediterranean area: photosynthetic performance of lichen transplants as early indicator. Climatic Change 107: 305-328
- Fazan, L., Stoffel, M., Frey, D.J., Pirintsos, S., Kozlowski, G. 2012. Small does not mean young: age estimation of severely browsed trees in anthropogenic Mediterranean landscapes. Biological Conservation 153: 97-100.