«Η διαδοχή της οικογενειακής επιχείρησης είναι μια πολύπλοκη και μακροχρόνια διαδικασία»
Οι οικογενειακές επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν το 90% των ενεργών επιχειρήσεων και παράγουν σχεδόν το 50% του ΑΕΠ απασχολώντας πάνω από το 50% του εργατικού δυναμικού. Αν και τα ποσοστά αυτά διαφέρουν από χώρα σε χώρα η σημασία των οικογενειακών επιχειρήσεων για την οικονομία μιας χώρας είναι αναμφισβήτητη. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οι οικογενειακές επιχειρήσεις εξακολουθούν να θεωρούνται σε ολόκληρο τον κόσμο η ραχοκοκαλιά της οικονομίας.
Ο ιδιοκτήτης μιας οικογενειακής επιχείρησης μπορεί να παρομοιαστεί με έναν ηθοποιό ο οποίος κατά τη διάρκεια ενός έργου ίσως χρειαστεί να παίξει έναν ή και περισσότερους ρόλους. Πέρα από τον αριθμό, την ποικιλία και την ποιότητα των ικανοτήτων που θα πρέπει να διακρίνουν έναν καλό αρχηγό μιας επιχείρησης, αυτός θα πρέπει παράλληλα να κατέχει όλες εκείνες τις δεξιότητες που χαρακτηρίζουν έναν άξιο οικογενειάρχη. Σε αυτό το σύνθετο πλέγμα θα πρέπει να προστεθεί και η συνεχής αλλαγή του εξωτερικού περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο λειτουργεί η επιχείρηση, με όλες εκείνες τις επιπτώσεις που η κάθε αλλαγή συνεπάγεται για το παρόν και το μέλλον της οικογενειακής επιχείρησης. Από όλες τις προκλήσεις που πρόκειται να αντιμετωπίσει ο ηγέτης της επιχείρησης εκείνη της διαδοχής είναι αναμφίβολα η μεγαλύτερη και η δυσκολότερη.
Το παράδοξο που χαρακτηρίζει τις οικογενειακές επιχειρήσεις συνίσταται στο γεγονός ότι, αν και όλοι αναγνωρίζουν πως η διαδοχή είναι το πιο κρίσιμο σημείο, έρευνες που πραγματοποιούνται αποδεικνύουν ότι είναι ουσιαστικά ανύπαρκτα τα σοβαρά σχέδια διαδοχής στο τιμόνι της επιχείρησης. Κι όμως αυτό το ζήτημα θα έπρεπε να βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη. Το βιβλίο του καθηγητή Α.Γ. Κεφαλά, Οικογενειακές επιχειρήσεις στη νέα οικονομία, περιγράφει γλαφυρά το θέμα της διαδοχής σε μια οικογενειακή επιχείρηση. Οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε ότι η διαδοχή αποτελεί απλά ένα ζήτημα μοιρασιάς της περιουσίας ανάμεσα στους διαδόχους. Θεωρούμε αρκετή μια συνάντηση με τον δικηγόρο.
Το βιβλίο του καθηγητή Α.Γ. Κεφαλά μάς εξηγεί ότι η διαδοχή είναι μια πολύπλοκη και μακροχρόνια διαδικασία που περιέχει τρεις φάσεις. Στην πρώτη φάση ο ιδρυτής μεταβιβάζει τις αξίες του. Στη δεύτερη φάση μεταβιβάζει την ηγεσία της επιχείρησης. Τελικά στην τρίτη φάση μεταβιβάζει την περιουσία. Η διαδικασία αυτή προϋποθέτει ότι για να μεταβιβάσει ο ιδρυτής την περιουσία θα πρέπει η επιχείρηση να είναι υγιής. Θα πρέπει να έχει μια ξεκάθαρη ηγεσία, μια στρατηγική και μια οργανωτική δομή. Αυτά τα τρία συστατικά είναι απαραίτητα για μια κερδοφόρα και βιώσιμη επιχείρηση.
Όπως κάθε ζωντανός οργανισμός έτσι και μια επιχείρηση έχει έναν βιολογικό κύκλο. Περνά από τη φάση της Δημιουργίας, στη φάση της Ανάπτυξης, όπου εμφανίζεται η ανάγκη μιας οργανωτικής δομής με στελέχη, πολιτικές και συστήματα. Συνήθως οι ηγέτες των οικογενειακών επιχειρήσεων συνεχίζουν τη διαχειριστική φιλοσοφία και στρατηγική που είχαν όταν δημιούργησαν την επιχείρηση.
Μια προσεκτική μελέτη του βιβλίου «Οικογενειακές επιχειρήσεις στη νέα οικονομία» από όλα τα μέλη μιας οικογενειακής επιχείρησης, και ιδιαίτερα από τον ιδρυτή, που τον απασχολεί το ζήτημα της μεταλαμπάδευσης, και από τον διάδοχο, που φιλοδοξεί να αναλάβει τα ηνία της επιχείρησης, θα βοηθούσε στην κατανόηση του πολύπλοκου συστήματος οικογένεια και επιχείρηση. Καλό θα είναι, μετά τη μελέτη του βιβλίου, τα μέλη της οικογένειας να αρχίσουν περιοδικές συζητήσεις για θέματα που τους απασχολούν σχετικά με τα ατομικά τους προβλήματα ή να εξετάσουν τις ευκαιρίες που δημιουργεί μια υγιής οικογενειακή επιχείρηση.
Σκοπός του βιβλίου είναι να βοηθήσει τους ηγέτες και τα διάφορα μέλη των οικογενειακών επιχειρήσεων να συνειδητοποιήσουν ότι μια οικογενειακή επιχείρηση συγκροτεί ένα ζωντανό σύστημα το οποίο, αν θέλει να επιβιώσει, θα πρέπει να μάθει να προσαρμόζεται πάντα στις αλλαγές του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο λειτουργεί και δραστηριοποιείται.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Αστέριος Γ. Κεφαλάς είναι τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Georgia των ΗΠΑ, όπου διδάσκει Συστήματα Πληροφορικής και Στρατηγική Διεθνών Επιχειρήσεων. Έχει διδάξει στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε επίτιμος καθηγητής σε διάφορα πανεπιστήμια, όπως στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Καΐρου, στο Πανεπιστήμιο της Lyon κ.ά. Συνεργάζεται, ως σύμβουλος και εκπαιδευτής, με ελληνικές και ξένες επιχειρήσεις. Είναι συγγραφέας πέντε βιβλίων και έχει δημοσιεύσει πάνω από πενήντα άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά. Το πρώτο του βιβλίο, Συστήματα Διοίκησης Επιχειρήσεων (1975), έχει κάνει πέντε επανεκδόσεις και έχει μεταφραστεί στα Ισπανικά και τα Ιαπωνικά.
Σταύρος Ανδρεάδης
Πρόεδρος Sani Beach Holiday Resort