ΤΟΥ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΗ κ. Ι. ΓΚΛΑΒΑΚΗ
Η αναδάσωση ως λύση για την αποκατάσταση του φυσικού τοπίου
Τα τελευταία 80 χρόνια μειώθηκαν τα δάση παγκοσμίως κατά 80% γεγονός που συνεπάγεται, τόσο την αύξηση του ρυθμού εξαφάνισης των ειδών που ζουν σε αυτά όσο και την επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου, καθώς τα δάση αποτελούν ρυθμιστικό παράγοντα του κλίματος της γης. Καθώς γνωρίζουμε, τα δάση μετατρέπουν τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα σε οξυγόνο. Για το λόγο αυτό οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι αν συνεχιστεί η μείωση των δασών θα αντιμετωπίσουμε σε εντονότερο βαθμό τις κλιματικές αλλαγές.
Στις πόλεις έχει προβλεφθεί και υπάρχουν δέντρα στα πάρκα, στα πεζοδρόμια, στα μπαλκόνια ή στις ταράτσες των σπιτιών, που λειτουργούν ως ρυθμιστές του οξυγόνου και της θερμοκρασίας. Έτσι, σύμφωνα με τον Πίνακα 1 στις μεγάλες πόλεις αντιστοιχούν ορισμένα m² πρασίνου ανά κάτοικο.
Πίνακας 1
Πόλεις m² πράσινου ανά κάτοικο
Αθήνα 2.25
Θεσσαλονίκη 2.50
Παρίσι 8.35
Ρώμη 9.00
Λονδίνο 9.00
Βιέννη 15.00
Σόφια 15.00
Από τον πίνακα διαπιστώνεται ότι, ενώ στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη αντιστοιχούν 2.25 και 2.50 m² πρασίνου ανά κάτοικο, στις άλλες πόλεις η αντιστοιχία είναι τριπλάσια έως και πενταπλάσια, γεγονός που αποδεικνύει ότι σε αυτόν τον τομέα υστερούμε και θα πρέπει να βρούμε τρόπους βελτίωσης του πρασίνου στις πόλεις μας. Μελέτες έχουν δείξει ότι η παρουσία φυτών γύρω μας βοηθά στη σωματική υγεία και ψυχική ηρεμία του ανθρώπου.
Στην Ελλάδα δυστυχώς κάθε χρόνο είμαστε μάρτυρες τραγικών εικόνων, όταν χιλιάδες στρέμματα δάσους εξαφανίζονται μέσα σε φλόγες. Σύμφωνα με στοιχεία του WWF Ελλάδος, οι πυρκαγιές που πλήττουν τα δάση της χώρας μας, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, αυξάνονται σχεδόν κάθε χρόνο και, εάν συνεχιστούν με το ρυθμό των τελευταίων ετών, υπολογίζεται ότι σε 50 περίπου χρόνια το δάσος στην Ελλάδα θα υφίσταται «μόνο σε φωτογραφίες».
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις μεσογειακές χώρες η φωτιά, όταν προκαλείται με φυσικό τρόπο – για παράδειγμα από ένα κεραυνό – αποτελεί παράγοντα ανανέωσης καθώς τα δάση είναι προσαρμοσμένα σε τέτοιες συνθήκες. Όμως, δεδομένου ότι οι περισσότερες φωτιές δεν αποτελούν φυσικό φαινόμενο αλλά προέρχονται από αμέλεια ή εγκληματική ενέργεια, η αναδάσωση των καμένων περιοχών αποτελεί σε αρκετές περιπτώσεις τη μοναδική λύση για την αποκατάσταση του φυσικού τοπίου.
Θα πρέπει όμως πάντα να δίνεται και η απαιτούμενη προσοχή στην αναδάσωση. Για παράδειγμα, όταν ένα καμένο δάσος έχει πλούσια φυσική αναγέννηση δεν πρέπει να αναδασώνεται γιατί έτσι εμποδίζεται η φυσική εξέλιξη της βλάστησης. Αυτό συμβαίνει συνήθως στα μεσογειακά φυτά, τα οποία έχουν αναπτύξει ειδικούς μηχανισμούς που διασφαλίζουν τη διάσωση των αναπαραγωγικών τους οργάνων. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα πεύκα, τα οποία έχουν σπόρους με πολύ σκληρά περιβλήματα που δεν καίγονται και παράλληλα φυλάσσονται μέσα στα κουκουνάρια. Στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει φυσική αναδάσωση, όπου σε διάστημα δυο περίπου ετών από τη φωτιά, τα φυτά αναγεννιούνται και ολόκληρο το οικοσύστημα ανακάμπτει.
Στην περίπτωση όμως που ένα δάσος έχει υποστεί συχνές πυρκαγιές και υπάρχει έντονη υποβάθμιση του οικοσυστήματος, λόγω της διάβρωσης του εδάφους, τότε χάνεται η ικανότητα φυσικής αναγέννησης και η τεχνητή αναδάσωση είναι αναγκαία. Αλλά και εδώ πρέπει να δίνεται σημασία σε τρία σημεία: 1. στην κατάλληλη εποχή για αναδάσωση, που συνήθως είναι από τον Οκτώβριο έως το Μάρτιο, την περίοδο δηλαδή που υπάρχουν αρκετές βροχές 2. στην επιλογή των δέντρων, ώστε να επιλέγεται ένα είδος δέντρου που να είναι προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε περιοχής, πχ. σε ένα ξηροθερμικό περιβάλλον είναι πιθανό να φυτέψουμε ακακίες και 3. στον τρόπο με τον οποίο φυτεύεται ένα δέντρο, καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούνται το ξεχορτάριασμα, το σκάλισμα και πιθανόν και το κλάδεμα των νεαρών φυτών.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης εξετάζονται διάφορα μέτρα προστασίας των δασών. Ενδεικτικά αναφέρονται οι στόχοι που έχουν τεθεί στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Περιορισμός της αλλαγής του κλίματος του πλανήτη – Η πορεία προς το 2020 και μετέπειτα» όπου τονίζεται η σημασία της προστασίας των δασών και μέτρα αναδάσωσης.
Ο στόχος που πρέπει να επιτευχθεί είναι η συγκράτηση της παγκόσμιας απώλειας δασικών εκτάσεων το αργότερο μέχρι το 2030 και ο περιορισμός της αποψίλωσης των τροπικών δασών κατά τουλάχιστον 50% έως το 2020, σε σύγκριση με τα τρέχοντα επίπεδα.
Είναι επομένως καιρός να υλοποιήσουμε τις δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει και να προχωρήσουμε άμεσα σε συγκεκριμένες πράξεις. Πρέπει να αφυπνιστούμε και να γίνει συνείδηση όλων ότι τα δάση αποτελούν παγκόσμια κληρονομιά και η προστασία τους ευθύνη για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η αναδάσωση και η προστασία τους πρέπει να γίνουν βίωμα, πράξη, θέμα διαλέξεων στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, όχι μόνο για να σώσουμε τη χώρα και το μέλλον το δικό μας και των παιδιών μας, αλλά για να προσφέρουμε στην ιστορία της ανθρωπότητας.