Το 1999 μία ομάδα φίλων τους οποίους έδενε το κοινό ενδιαφέρον και η αγάπη για τα ξύλινα παραδοσιακά σκάφη αποφάσισαν να ιδρύσουν τον Όμιλο Φίλων των Παραδοσιακών Σκαφών που με την πάροδο του χρόνου και την αύξηση των μελών μετατράπηκε σε Σύνδεσμο.
Μία από τις πρώτες προσπάθειες του Συνδέσμου ήταν να σταματήσει την παράλογη καταστροφή των αλιευτικών σκαφών που εφαρμόστηκε μετά από υπόδειξη της ΕΟΚ στα πλαίσια της προστασίας των αλιευμάτων. Παρά τις συνεχείς ενέργειές του, μέχρι σήμερα έχουν καταστραφεί περίπου 12.500 σκάφη. Είναι αδιανόητο το ότι το κράτος δεν συνειδητοποιεί ότι σχεδόν κάθε ένα ξύλινο αλιευτικό είναι από μόνο του ένα έργο τέχνης χωρίς να υπάρχει αντίγραφο του και ότι αποτελεί κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Για τον παραπάνω σκοπό ο Σύνδεσμος οργάνωσε διάφορες δράσεις για να διαδώσει το πρόβλημα στον υπόλοιπο κόσμο. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν ετήσια ναυτικά σαλόνια σε διαφορετικά μέρη της χώρας, εφημερίδες, εικαστικές εκθέσεις, εκδόσεις ενημερωτικών αναφορών μέσω του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου. Εκδίδει κάθε χρόνο βιβλίο ενημερωτικό με φωτογραφικό υλικό όπου συμπεριλαμβάνονται τα
αξιολογότερα υπάρχοντα παραδοσιακά σκάφη αλλά και αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες διαφόρων ναυπηγείων και ταρσανάδων από την επικράτεια.
Συμπεριλαμβάνονται και ωραία αλιευτικά απ’όσα δεν έχουν ακόμα καταστραφεί.
Αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας και του πολιτισμού μας αποτελεί το παραδοσιακό ξύλινο σκάφος, το Καΐκι. Βασικός εποικιστικός παράγοντας των νησιών και των παράκτιων περιοχών από την εποχή που δεν υπήρχαν άλλα μεταφορικά μέσα αλλά ούτε καν δρόμοι. Οι διάφοροι τύποι των καϊκιών μας εξυπηρέτησαν και εξυπηρετούν όλες τις ανάγκες επιβίωσης και πολιτισμού. Τα «Περάματα» εκτελούσαν τις μεταφορές κάθε είδους φορτίων από τον καιρό που κινούντο με πανιά. Τα «Καραβόσκαρα» μετέφεραν επιβάτες, ζώα, ζωοτροφές και άλλα φορτία. Τα ευέλικτα «Τρεχαντήρια» επιδίδονταν σε κάθε είδους αλιευτικές δραστηριότητες. Οι «Μπότηδες» και οι «Βαρκαλάδες» ήταν τοπικές ευκαιρίες για διάφορες εργασίες, από το να ξεφορτώνουν τα μεγαλύτερα Καΐκια και να μεταφέρουν τους επιβάτες και τα φορτία τους στο λιμάνι ως και να εξυπηρετούν καθημερινά τις τοπικές μεταφορές, αλλά και να συνδέουν κοντινά μεταξύ τους νησιά όπως και τα νησιά με τις απέναντι ηπειρωτικές ακτές και λιμάνια.
Πολλοί άλλοι τύποι Καϊκιών συντέλεσαν στην ανάπτυξη και διατήρηση της πολιτιστικής μας υπεροχής αλλά και στην επικράτηση των Ελλήνων στις θαλάσσιες μεταφορές και διακινήσεις. Έσπασαν τα όρια μεταξύ της δικής μας θάλασσας και της ξένης. Τα Καΐκια έκαναν όλες τις θάλασσες του κόσμου «ένα κράτος». Το όργωσαν κυριολεκτικά από άκρη σε άκρη και κυριάρχησαν σε αυτό. Τώρα ίσως ο ρόλος των καϊκιών να μην είναι εμπορικός αλλά παραμένει αλιευτικός και κυρίως τουριστικός.
Για όλα όσα αναφέρω παραπάνω πρωταρχικό ρόλο έπαιξε το πανί σαν μέσο πρόωσης.
Η βάση και η αρχή της Ιστιοπλοΐας. Η μετακίνηση, η αποστολή, οι θαλάσσιες μεταφορές και το εμπόριο καθιερώθηκαν και επιβλήθηκαν από τα ξύλινα ιστιοφόρα που με τα πανιά τους κυριαρχούσαν στα πελάγη και τις θάλασσες όλου του κόσμου.
Ο ανταγωνισμός αυτών των μεταφορών απέφερε την θεαματική εξέλιξη της ιστιοφορίας με κύριο σκοπό την επίτευξη ταχύτερων προσεγγίσεων μεταξύ των λιμένων φόρτωσης και εκφόρτωσης. Να και η αρχή των Ιστιοπλοϊκών αγώνων ανοικτής θαλάσσης η οποία είναι αλληλένδετη με τα καΐκια.
Πολλά τα επαγγέλματα που συντήρησε το Καΐκι και υποχρέωση μας είναι να τα ενισχύουμε συνεχώς. Στα Καρνάγια και Ταρσανάδες, απασχολούνται Καλαφάτες, Καραβομαραγκοί, Ιστιοράφοι, Αρμαδόροι και πάνω στα καράβια, άλλοι ικανοί θαλασσινοί: ναυτίλοι, λοστρόμοι και τεχνίτες των σχοινιών, των πανιών και του ξύλου.
Ότι απόμεινε από αυτήν την τέχνη και την ζωή των Καϊκιών προσπαθούμε σήμερα να μεταδώσουμε στις νεότερες γενεές.Βασικοί υποστηριχτές των δράσεων του Συνδέσμου είναι οι φίλοι της παράδοσης και όσοι μάχονται για την προστασία
περιβάλλοντος γιατί τα ξύλινα σκάφη είναι φιλικά προς το θαλάσσιο οικοσύστημα.
Συνεργάτες είναι οι Ναυτικοί Όμιλοι και τα Ναυτικά Μουσεία από όπου αντλούνται και ανταλλάσσονται πληροφορίες και τακτικά γίνονται προσπάθειες κοινών εκδηλώσεων.
Χρειάζονται όμως και άλλοι σύμμαχοι: ο τύπος, οι χορηγοί και τα σχολεία ώστε να κρατηθεί η παράδοση ζωντανή και να μην χαθούν τα καΐκια που τόσο ομορφαίνουν την Ελληνική θάλασσα.
Άρθρο του Μάνου Ε. Βερνίκου, Α΄ Αντιπρόεδρος – Πλοίαρχος Ε.Ν. Ελληνικού Συνδέσμου Παραδοσιακών Σκαφών
