Του Δρ. Γιώργου Σ. Ατσαλάκη
Διδάσκων Πολυτεχνείου Κρήτης
Αποπληθωρισμός: είναι η μείωση του όγκου του χρήματος και των πιστώσεων σε σχέση με τα διαθέσιμα αγαθά. Όταν ο όγκος του χρήματος και των πιστώσεων μειώνεται σε σχέση με τον όγκο των διαθέσιμων αγαθών, η σχετική αξία κάθε μονάδας χρήματος αυξάνει κάνοντας τις τιμές των αγαθών γενικά να μειώνονται (αποπληθωρισμός). Οι μειώσεις των τιμών συμβαίνουν ταυτόχρονα στα αγαθά και στις επενδύσεις. Ο αποπληθωρισμός απαιτεί μια προϋπόθεση για να εμφανιστεί: μια γενική πιστωτική επέκταση στην κοινωνία.
Εν μέρει ο αποπληθωρισμός χαρακτηρίζεται από επίμονη, παρατεταμένη και βαθειά μείωση της επιθυμίας και της ικανότητας των ανθρώπων να δανειστούν και να δανείσουν. Εν μέρει η ύφεση χαρακτηρίζεται από επίμονη, παρατεταμένη και βαθειά μείωση της παραγωγής. Από τη στιγμή που η μείωση της παραγωγής μειώνει την ικανότητα των δανειζόμενων να αποπληρώσουν τα δάνεια τους η ύφεση τροφοδοτεί τον αποπληθωρισμό. Από τη στιγμή που η μείωση των πιστώσεων μειώνει τις νέες επενδύσεις, ο αποπληθωρισμός τροφοδοτεί την ύφεση. Επειδή η πίστωση και η παραγωγή τροφοδοτούν τις αξίες των επενδύσεων, οι τιμές αυτές μειώνονται σε ένα περιβάλλον αποπληθωριστικής ύφεσης. Καθώς οι αξίες των επενδύσεων μειώνονται, οι άνθρωποι χάνουν πλούτο, ο οποίος μειώνει την ικανότητα να δανείσουν, να εξυπηρετήσουν τα δάνεια τους και να υποστηρίξουν την παραγωγή. Το τελικό αποτέλεσμα του αποπληθωρισμού είναι η μείωση της προσφοράς χρήματος και πίστωσης με αποτέλεσμα την οικονομική καταστροφή πολλών επιχειρήσεων.
Ο στόχος της επιχείρησης θα πρέπει να είναι η αναζήτηση λύσεων ώστε να μην μειωθεί η προσφορά χρήματος και πιστώσεων προς αυτήν προκειμένου να αποφύγει την οικονομική καταστροφή. Η επιχείρηση μπορεί να προστατεύσει τη ρευστότητά της, αρκετά εύκολα, αρκεί να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει σε περιόδους αποπληθωρισμού. Σε ένα περιβάλλον αποπληθωρισμού και ύφεσης, οι μετοχές πέφτουν απότομα, ακόμα και κατά 90%, τα αμοιβαία κεφάλαια καταρρέουν, γίνονται μαζικές απολύσεις, ανεβαίνει το ποσοστό της ανεργίας, επιχειρήσεις πτωχεύουν, τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρίες καταρρέουν ή πτωχεύουν και εμφανίζονται πολιτικές κρίσεις. Η προετοιμασμένη επιχείρηση θα μπορέσει να δημιουργήσει κέρδη και κατά την κρίση, αλλά και κατά την ανάκαμψη.
Ο κύριος στόχος των επενδύσεων σε περίοδο κρίσης πρέπει να είναι η ασφάλεια.
Η εμφάνιση του αποπληθωρισμού θέτει σχεδόν όλες τις επενδύσεις σε κίνδυνο. Οι περισσότεροι επενδυτές δεν έχουν ιδέα αυτού του κινδύνου. Η επιχείρηση θα πρέπει πρώτα να προστατεύσει τα κεφάλαια της και μετά να αναζητήσει λύσεις για να επωφεληθεί από την κρίση και μετέπειτα από την ανάκαμψη. Σε περιβάλλον αποπληθωρισμού οι επιχειρήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τα παρακάτω:
Οι επιχειρήσεις με μεγάλα αποθέματα εμπορευμάτων θα πρέπει να τα μειώσουν. Οι επιχειρηματίες θα πρέπει να καταστρώσουν και να υλοποιήσουν σχέδια για την αντιμετώπιση της μειωμένης ρευστότητας και σχέδια για τη μείωση των εξόδων. Η τυχόν μείωση του προσωπικού θα πρέπει να γίνει κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διατηρηθούν τα ικανά στελέχη και το ικανό προσωπικό.
Άμεσης προτεραιότητας θα πρέπει να είναι η είσπραξη των απαιτήσεων των επιχειρήσεων. Θα πρέπει να δίνουν εκπτώσεις για την άμεση είσπραξη μετρητών. Θα πρέπει να μειώνουν όσο το δυνατόν την περίοδο είσπραξης των απαιτήσεων. Εάν οι πελάτες τους αντιμετωπίσουν μείωση των πωλήσεων, θα είναι δύσκολο να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.
Σε περιόδους αποπληθωρισμού θα πρέπει να αποφεύγονται οι επενδύσεις σε ομόλογα και κυρίως σε μη κρατικά ομόλογα. Η τιμή οποιουδήποτε ομολόγου που έχει εκδοθεί από οποιοδήποτε δανειστή (οργανισμό, επιχείρηση, ξένα κράτη κλπ.), ο οποίος δεν μπορεί να το αποπληρώσει, θα καταρρεύσει ή θα μηδενιστεί.
Ο φόβος της πτώσης των ομολόγων θα συμπαρασύρει σε πτώση και τα πιο ασφαλή ομόλογα.
Οι επενδύσεις στα ακίνητα είναι πολύ δύσκολο να ρευστοποιηθούν καθόσον απαιτείται κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Σε περίοδο αποπληθωρισμού οι αγοραστές απέχουν από αγορές ακινήτων. Καθώς βλέπουν τις τιμές να πέφτουν περιμένουν να πέσουν ακόμα περισσότερο πριν προβούν σε αγορές. Οι τιμές των ακινήτων συνήθως συνεχίζουν να πέφτουν ακόμα και μετά την ανάκαμψη της οικονομίας. Τα ακίνητα θα πρέπει πωληθούν εγκαίρως και να ξαναγοραστούν όταν οι τιμές τους φθάσουν σε πυθμένα και ανακάμψουν.
Οι επενδύσεις σε έργα τέχνης και συλλεκτικά αντικείμενα θα πρέπει να αποφεύγονται. Η επιχείρηση θα πρέπει να πωλήσει εγκαίρως αν κατέχει κάποια από αυτά, πριν καταρρεύσουν οι τιμές τους.
Σε περίοδο αποπληθωρισμού όλα τα στοιχεία του ενεργητικού χάνουν αξία εκτός των μετρητών. Λέγεται ότι τα μετρητά είναι «Βασιλιάς». Η κατοχή μετρητών συνίσταται εφόσον είναι τοποθετημένα σε ένα ασφαλές και προσβάσιμο μέρος.
Με τον τρόπο αυτό θα υπάρχουν χρήματα αν πτωχεύσει η τράπεζα σας.
Επιλέξετε μια ασφαλή τράπεζα για τις συναλλαγές σας. Στην κρίση του 1929-1933 έκλεισαν 9.000 τράπεζες μόνο στις ΗΠΑ. Όταν καταθέτετε χρήματα στην τράπεζα, στην πραγματικότητα δανείζετε τα χρήματα σας στην τράπεζα και λαμβάνετε τον τόκο σας. Η τράπεζα στην συνέχεια δανείζει τα χρήματά σας στους πελάτες της. Εάν οι πελάτες της τράπεζας δεν αποπληρώσουν τα δάνεια τους, η τράπεζα πτωχεύει και εσείς δεν μπορείτε να πάρετε πίσω τα χρήματα σας.
Η εγγύηση των καταθέσεων μέχρι 100.000 ευρώ χειροτερεύει περαιτέρω την κατάσταση για δύο λόγους:
α) Απομακρύνεται ένα βασικό κίνητρο των τραπεζών να δανείζουν συντηρητικά. Οι καταθέτες αισθάνονται ασφαλείς οπότε κάνεις δεν ενδιαφέρεται πώς δανείζουν οι τράπεζες,
β) Τα ποσά των εγγυήσεων προέρχονται από τις άλλες συνετές τράπεζες οι οποίες αποζημιώνουν τους καταθέτες άλλων μη συνετών τραπεζών. Αποτέλεσμα είναι να χειροτερεύει ο τραπεζικός λόγος δανείων προς καταθέσεις.
Η πρώτη και σημαντικότερη κίνηση που θα πρέπει να κάνετε σε περίοδο αποπληθωρισμού είναι η πώληση των μετοχών, των αμοιβαίων κεφαλαίων που επενδύουν σε μετοχές, και άλλων κερδοσκοπικών επενδύσεων που κατέχετε. Οι απώλειες των κεφαλαίων σας μπορούν να φθάσουν μέχρι και 100% σε πολλές περιπτώσεις μετοχών. Πουλώντας μετοχές προς τα κάτω (short selling) είναι μια πολύ καλή ιδέα στην αρχή της περιόδου αποπληθωρισμού για να κερδίσετε χρήματα.
Αποφεύγετε να αγοράζετε συμβόλαια εμπορευμάτων όπως πετρέλαιο, καλαμπόκι, χαλκό, μετάξι, βαμβάκι, σιτάρι, ατσάλι κλπ.
Τι θα πρέπει να κάνετε σε περίπτωση αποπληθωρισμού:
Αγοράστε «γραμμάρια χρυσού» (“goldgrams”), το νέο ψηφιακό παγκόσμιο νόμισμα (digital currency) για να κάνετε τα μετρητά σας πιο ασφαλή. Υπάρχει μια εταιρία που πουλά τίτλους σε πραγματικό χρυσό (και όχι υπόσχεση μέσω πιστοποιητικού ή συμβολαίου). Αναλαμβάνει την φύλαξη του χρυσού σας στη Ζυρίχη και στο Λονδίνο. Τα χρήματα σας αντιστοιχούν σε γραμμάρια και όχι σε ευρώ, αντιπροσωπεύουν πραγματικό χρυσό και μπορείτε να κάνετε πληρωμές σε «γραμμάρια χρυσού».
Ανοίξτε τραπεζικούς λογαριασμούς σε διαφορετικές ασφαλείς τράπεζες.
Επενδύστε σε βραχυπρόθεσμες προθεσμιακές καταθέσεις.
Κρατήστε αρκετά μετρητά.
Να έχετε ασφαλιστικά συμβόλαια με ασφαλείς εταιρίες οι οποίες να συνεργάζονται με ασφαλείς τράπεζες.
Να πουλήστε συλλεκτικά αντικείμενα τα οποία έχετε για επένδυση.
Κάνετε μια λίστα με επενδύσεις που θα θέλετε να αγοράσετε σε χαμηλότερες τιμές όταν θα ρευστοποιηθούν.
Ζητήστε συμβουλές από ειδικούς για την αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού.
Αναπτύξετε σχέδια για το πώς θα επωφεληθείτε από το τέλος της περιόδου του αποπληθωρισμού.
Σκεφτείτε να ξεκινήσετε την δικιά σας επιχείρηση στο πυθμένα του αποπληθωρισμού.
Ερευνήστε να αγοράσετε μια επιχείρηση κοντά στο πυθμένα του αποπληθωρισμού.
Τι θα πρέπει να κάνετε όταν ο αποπληθωρισμός τελειώσει:
Σταματήστε να επενδύετε στην πτώση των μετοχών (short selling) και αρχίσετε να επενδύετε στην άνοδο των μετοχών (long).
Αγοράσετε ομόλογα των οποίων η τιμή έχει μειωθεί σημαντικά στην περίοδο του αποπληθωρισμού.
Αγοράστε πολύτιμα μέταλλα και εμπορεύματα.
Αγοράστε ακίνητα ευκαιρίες, κυρίως από πλειστηριασμούς.
Αγοράστε στοιχεία ενεργητικού από ρευστοποιημένες εταιρίες.
Αγοράστε έργα τέχνης και συλλεκτικά αντικείμενα σε τιμή ευκαιρίας.
Αγοράστε ολόκληρη επιχείρηση σε χαμηλή τιμή.
Δημιουργείστε την καινούργια σας επιχείρηση. Στον πυθμένα του αποπληθωρισμού όλα είναι φθηνά, τα επιτόκια των δανείων, τα ενοίκια, τα γραφεία, οι μισθοί του εργατικού δυναμικού, οι μισθοί των εξειδικευμένων στελεχών και όλα τα άλλα στοιχεία του ενεργητικού για την ίδρυση μιας επιχείρησης.