«Η τρομοκρατία της πείνας και η τρομοκρατία των ολοκαυτωμάτων άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους στην Ελλάδα: μία στις δύο οικογένειες θρήνησαν θύματα κατά τη διάρκεια του πολέμου και της Κατοχής, ένας στους δέκα Έλληνες υπέστη αναπηρία, ενώ το 75% των παιδιών υπέφερε από ασθένειες, ακόμα και μετά τη λήξη του πολέμου. Πρόκειται συνεπώς για μείζον ηθικό χρέος με ισχυρές νομικές, πολιτικές, οικονομικές και ιστορικές διαστάσεις η επιστροφή των Γερμανικών οφειλών.» υπογράμμισε σε συνέντευξη στο «Ην-ΩΝ» το μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δ.Σ. του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα Αριστομένης Συγγελάκης.
Ερ. Σε ποια βάση εδράζεται η διεκδίκηση από τη χώρα μας των γερμανικών οφειλών;
Απ. Η Ελλάδα πλήρωσε το βαρύτερο τίμημα απ’ όλες τις χώρες κατά τη διάρκεια της Κατοχής, χάνοντας το 13,5% του πληθυσμού της. 90 ολοκαυτώματα πόλεων και χωριών διενεργήθηκαν σε όλη την Ελλάδα, 56.000 αθώοι πολίτες εκτελέστηκαν, 105.000 κατέληξαν όμηροι στα στρατόπεδα της φρίκης κι ελάχιστοι εξ αυτών επέζησαν, 1.770 χωριά καταστράφηκαν, 400.000 σπίτια πυρπολήθηκαν. Οι πλουτοπαραγωγικοί πόροι της χώρας λεηλατήθηκαν από τα στρατεύματα Κατοχής, οι υποδομές καταστράφηκαν, η ομαλή λειτουργία της ελληνικής οικονομίας ανατράπηκε βίαια. Εν μέσω του Μεγάλου Λιμού του 1941-1942, η Ελλάδα υποχρεώθηκε να διαθέσει το κατοχικό δάνειο και να σιτίζει, εκτός των άλλων, τη στρατιά του Ρόμελ στη Β. Αφρική. Η τρομοκρατία της πείνας και η τρομοκρατία των ολοκαυτωμάτων άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους στην Ελλάδα: μία στις δύο οικογένειες θρήνησαν θύματα κατά τη διάρκεια του πολέμου και της Κατοχής, ένας στους δέκα Έλληνες υπέστη αναπηρία, ενώ το 75% των παιδιών υπέφερε από ασθένειες, ακόμα και μετά τη λήξη του πολέμου. Σύμφωνα με τα λόγια του Μανόλη Γλέζου «όλη η Ελλάδα έγινε Ολοκαύτωμα». Πρόκειται συνεπώς για μείζον ηθικό χρέος με ισχυρές νομικές, πολιτικές, οικονομικές και ιστορικές διαστάσεις.
Ερ. Ποιες είναι αναλυτικά οι γερμανικές οφειλές;
Απ. – Σύμφωνα με μετριοπαθείς εκτιμήσεις το κατοχικό δάνειο υπολογίζεται σε 55 δις δολάρια.
– Οι επανορθώσεις για την καταστροφή των δημόσιων και ιδιωτικών υποδομών: σύμφωνα με τις αποφάσεις της Διασυμμαχικής Διάσκεψης των Παρισίων η Ελλάδα δικαιούται 7,183 δις δολάρια αγοραστικής αξίας 1938, τα οποία ανέρχονται, το 2010, σε 108,43 δις ευρώ χωρίς τους τόκους.
– Οι θησαυροί της πολιτιστικής μας κληρονομιάς: οι Γερμανοί αφαίρεσαν από τα μουσεία, τους αρχαιολογικούς μας χώρους, ή ακόμα και διενεργώντας παράνομες ανασκαφές, περίπου 8.500 σκεύη!
– Τελευταίο, αλλά το πιο σημαντικό ηθικά και ιστορικά, είναι το ζήτημα των αποζημιώσεων για τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σύμφωνα με την απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λειβαδιάς του 1997, κατόπιν των αγώνων του αείμνηστου Γιάννη Σταμούλη, απόφαση που επικυρώθηκε από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου το 2000, τα 218 θύματα του Διστόμου δικαιούνται αποζημίωσης ύψους 76 εκατομμυρίων ευρώ.
Ερ. Τι απαντάτε σε όσους υποστηρίζουν ότι τώρα, εν μέσω κρίσης, θυμήθηκε η Ελλάδα τις γερμανικές οφειλές;
Απ. Παρά τη διαχρονική ευθύνη των ελληνικών κυβερνήσεων, που δεν διεκδίκησαν σθεναρά κι αποτελεσματικά το ζήτημα, οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε ότι ουδέποτε η Ελλάδα έχει παραιτηθεί των νόμιμων αξιώσεών της, ενώ το θέμα έχει τεθεί επισήμως τουλάχιστον 15 φορές. Εξάλλου, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1953, η καταβολή των επανορθώσεων παραπέμφθηκε μετά τη σύναψη της συνθήκης ειρήνης. Η Γερμανία όμως δεν αναγνωρίζει ως συνθήκη ειρήνης τη Συνθήκη της Μόσχας (2+4) του 1990 κι αρνείται προκλητικά να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της.
Όμως, όπως αναγνώρισε και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το ζήτημα των αποζημιώσεων υφίσταται, δεν παραγράφεται κι αποτελεί διακρατική διαφορά, για την επίλυση της οποίας, τα κράτη οφείλουν να συνεργαστούν.
Ωστόσο, η πιο σημαντική στιγμή της ελληνικής διεκδίκησης μετά το 1990 ήταν η επίδοση της ρηματικής διακοίνωσης προς τη γερμανική κυβέρνηση, στις 14 Νοεμβρίου 1995, από τον πρέσβη μας στη Βόννη Ι. Μπουρλογιάννη – Τσαγγαρίδη, κατ’ εντολήν του τότε Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου.
Δυστυχώς όμως το 2000, χάθηκε μία σημαντική ευκαιρία, καθώς η τότε κυβέρνηση δεν επέτρεψε την εκτέλεση της ιστορικής απόφασης 11/2000 της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου για την αποζημίωση των θυμάτων του Διστόμου. Απόφαση που παραμένει όμως σε ισχύ και μας παρέχει μία σημαντική δυνατότητα πίεσης στη Γερμανία!
Ερ. Ποιες είναι οι εξελίξεις στο ζήτημα της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών;
Απ. Πριν δύο μήνες, η εκπόνηση και υποβολή στην κυβέρνηση του πορίσματος της ειδικής επιτροπής του Υπουργείου Οικονομικών για το ζήτημα των γερμανικών οφειλών είχε ως αποτέλεσμα την αναζωπύρωση του ζητήματος. Κατά την συζήτηση στη Βουλή στις 24.4.2013, ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Δ. Αβραμόπουλος τόνισε «Το ζήτημα παραμένει ανοικτό αλλά αυτή τη φορά θα κλείσει, με τη δικαιοσύνη να θριαμβεύει». Η δήλωση αυτή, στην οποία συμφώνησαν όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί, συνιστά ρητή δέσμευση για την ελληνική κυβέρνηση από την οποία δεν δικαιούται να υπαναχωρήσει. Οι τελευταίες εξελίξεις ευλόγως μας ικανοποιούν αλλά δεν επιτρέπουν εφησυχασμό ή αδράνεια. Αντίθετα, επιβάλλεται η κλιμάκωση της πίεσης προς την ελληνική και τη γερμανική κυβέρνηση για την οριστική και δίκαιη διευθέτηση του ζητήματος.
Ερ. Ποιες προτεραιότητες έχει θέσει το Εθνικό Συμβούλιο;
Απ. Το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, από την ίδρυσή του το 1996, θέτει με συνέπεια το ζήτημα της διεκδίκησης των οφειλών, εντός κι εκτός Ελλάδας. Καλούμε την ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα, χωρίς άλλη κωλυσιεργία, σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να αποδοθεί δικαιοσύνη, απευθύνοντας πρόσκληση στη Γερμανία για την έναρξη διαπραγματεύσεων για το σύνολο των οφειλών της προς την Ελλάδα. Καλούμε επίσης τη Βουλή των Ελλήνων να προχωρήσει άμεσα στη σύσταση μόνιμης κοινοβουλευτικής επιτροπής για το ζήτημα, ενώ επιμένουμε στην ανάγκη οργάνωσης μίας αποτελεσματικής καμπάνιας ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησης της διεθνούς και της ελληνικής κοινής γνώμης. Θεωρούμε, τέλος, εξαιρετικά σημαντικό να δοθεί βάρος στη μελέτη της Κατοχής, της Αντίστασης και των γερμανικών οφειλών.
Καλούμε τους Έλληνες και τους δημοκράτες όπου γης να συνδράμουν αποφασιστικά την προσπάθειά μας.
Ερ. Πόσο έτοιμοι είναι οι Γερμανοί να μας επιστρέψουν τις γερμανικές οφειλές;
Απ. Είναι βέβαιο ότι τίποτα δεν μοιάζει με το χθες. Το ζήτημα έχει αρχίσει να ωριμάζει και στη Γερμανία, όπως φαίνεται από τα συνεχή δημοσιεύματα ακόμα και των πιο έγκυρων εντύπων (Der Spiegel, Die Welt κ.α.), ή τη διοργάνωση συζητήσεων ακόμα και μέσα στο Γερμανικό Κοινοβούλιο με αίτημα να κλείσει, επιτέλους, η πληγή του ναζισμού!
Υπέρ του αγώνα μας συνηγορεί πρόσφατη απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης (Μάιος 2013), σύμφωνα με την οποία το γερμανικό δημόσιο πρόκειται να συνεισφέρει συνολικά 772 εκατ. ευρώ από το 2014 ως το 2017 για να παρασχεθούν φροντίδες σε (Εβραίους) επιζώντες του Ολοκαυτώματος. Θα καταβάλλει επίσης εφ’ όρου ζωής μηναία σύνταξη ύψους 300 ευρώ σε όλους τους επιζήσαντες – θύματα του Ολοκαυτώματος (υπολογίζονται πάνω από 56.000 – τι σύμπτωση: όσοι και οι εκτελεσθέντες στην Ελλάδα!), ώστε να ζήσουν με αξιοπρέπεια. Αλήθεια, οι Έλληνες – θύματα της Κατοχής δεν δικαιούνται δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια;
Ερ. Βρίσκει έδαφος ο αγώνας μας μέσα στη Γερμανία;
Απ. Διαρκώς διευρύνεται το κίνημα υποστήριξής μας. Πέραν της ομάδας Δίστομο από το Αμβούργο, σημαντικοί διανοούμενοι τάσσονται ανοιχτά υπέρ των θέσεων μας (Ζέκεντορφ, Γουσταύους Σμινκ, Πεχ, Ριτζλ κ.α.). Πολύ πρόσφατα σε δύο ομιλίες μου στο Βερολίνο (13 και 14.6.2013) είχα την ευκαιρία να επαναλάβω τόσο σε γερμανικό όσο και σε ελληνικό κοινό την πάγια θέση μας ότι ο αγώνας μας δεν στρέφεται κατά της Γερμανίας και πολύ περισσότερο κατά του γερμανικού λαού, με τον οποίο επιθυμούμε ειλικρινείς σχέσεις φιλίας και συνεργασίας. Οι σχέσεις όμως των δύο λαών πρέπει να στηρίζονται στην ειλικρίνεια και την αμοιβαιότητα, γεγονός που επιβάλλει την άμεση, χωρίς άλλη αναβολή, απόδοση δικαιοσύνης στα θύματα του ναζισμού στην Ελλάδα. Ο αγώνας μας, που πρέπει να γίνει και αγώνας του γερμανικού λαού, είναι αγώνας της μνήμης εναντίον της λήθης.
Ένα διαρκές μήνυμα εναντίον του ναζισμού και της βαρβαρότητας, ένα δημοκρατικό διάβημα για το σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Το ζήτημα των Ολοκαυτωμάτων και των Αποζημιώσεων θα συζητηθεί αναλυτικά στο 2ο Πανελλαδικό Συνέδριο της Βιάννου (13-15 Σεπτεμβρίου 2013), με τη συμμετοχή διακεκριμένων προσωπικοτήτων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Βιογραφικό
Ο Αριστομένης Ι. Συγγελάκης είναι Οδοντίατρος, Πολιτικός και Διοικητικός Επιστήμων, με Μεταπτυχιακά Διπλώματα Ειδίκευσης (M.Sc.) στην Κοινωνική Οδοντιατρική και στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας. Κατάγεται από τον Αμιρά Βιάννου του νομού Ηρακλείου, από οικογένεια με μεγάλο αριθμό θυμάτων στο Ολοκαύτωμα της Βιάννου. Από το 2002 αγωνίζεται για το ζήτημα, εντός και εκτός Ελλάδας, απευθύνοντας ομιλίες, οργανώνοντας ή συμμετέχοντας σε κινηματικές πρωτοβουλίες, ενώ πλήθος σχετικών άρθρων του έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες και ιστοσελίδες. Είναι μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δ.Σ. του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (Πρόεδρος Μανόλης Γλέζος).
Ήταν εκπρόσωπος του Εθνικού Συμβουλίου στη δίκη για το Δίστομο στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (12-16 Σεπτεμβρίου 2011).