«Το τελευταίο μεγάλο όνειρο του Γιάννη Σακελλαράκη και η πιο αγαπημένη ανασκαφή του ήταν η Ζώμινθος που βρίσκεται στα μισά του δρόμου από τον Καλικρατικό Δήμο Ανωγείων προς το Ιδαίο Άντρο και σε ύψος 1.187 μέτρων» τόνισε σε συνέντευξη που έδωσε στο «Ην-Ων» η αρχαιολόγος, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων κ. Έφη Σακελλαράκη, γυναίκα του αρχαιολόγου καθηγητή Γιάννη Σακελλαράκη.
Εκείνο που κέντρισε τον ερευνητή -συνέχισε- ήταν το προελληνικό όνομα με την κατάληξη σε –νθος που του ανέφερε ένας Ανωγειανός για την περιοχή που βοσκούσε τα πρόβατα του. Στην επίσκεψη, την εποχή που έσκαβε στο Ιδαίο Άντρο, του αποκαλύφθηκε το θαύμα. Χαρακτηριστικά -ανέφερε η κ. Σακελλαράκη- μετά την κατάβαση -με τη θεολογική και φιλοσοφική έννοια του όρου- στο θείο σπήλαιο, η Ζώμινθος ήταν η ανάβαση στον επάνω κόσμο.
Ειδικότερα η κ. Σακελλαράκη διευκρινίζει «Η Ζώμινθος βρίσκεται σε σημείο όπου ενώνονται οι δρόμοι προς το μεγάλο μινωικό αλλά κυρίως ελληνικό λατρευτικό κέντρο του Ιδαίου Άντρου, από το βορρά και την ανατολή όπου βρίσκεται η Κνωσός. Η πρόσβαση αυτή είναι ίσως ο δρόμος που αναφέρει ο Πλάτων στους Νόμους ότι οδηγούσε από την Κνωσό στο Ιδαίο Άντρο. Ο χώρος κατοικήθηκε μόνιμα για 4.000 χρόνια, από τα μινωικά μέχρι σήμερα, εφόσον διαπιστώθηκε σημαντική κατοίκηση μετά τα μινωϊκά στα μυκηναϊκά, στα ελληνορωμαϊκά, στα βυζαντινά χρόνια αλλά και στην Ενετοκρατία, όπως, δείχνει το λεγόμενο «βενετσιάνικο τυροκομείο» καθώς και στην Τουρκοκρατία.
Παρ΄ όλο που οι ανασκαφές είναι σε εξέλιξη η ύπαρξη ενός εκτεταμένου οικισμού που αρχίζει στον 19ο αιώνα π.Χ. με επιβλητικό κεντρικό κτίριο που έχει βεβαιωμένο ανακτορικό χαρακτήρα με το χαρακτηριστικό «ιερό δέντρο» τον κράταιγο που κηρύχθηκε Μνημείο της φύσης δείχνει ότι κατοικήθηκε από ανθρώπους με εκλεπτυσμένο γούστο και διέθεταν οργάνωση για να καλύπτουν όλες τις ανάγκες τους».
Σύμφωνα με την κ. Σακελλαράκη το κεντρικό κτίριο ήταν ύψους περί τα 3 μέτρα, με τοιχογραφημένα δωμάτια, όπου σε κάποια διατηρούνται τα παράθυρα και οι πόρτες ενώ στο δυτικό τμήμα του κτιρίου υπήρχε η βιοτεχνική πτέρυγα με ένα κεραμικό εργαστήριο στο οποίο βρέθηκε κεραμικός τροχός, η θέση του κεραμουργού, τα εργαλεία του και ακόμη σε χτιστή κατασκευή το διηθισμένο χώμα για την κατασκευή των πήλινων σκευών πολλά από τα οποία ήταν τοποθετημένα σε ράφια. Επίσης βρέθηκε εργαστήριο κατεργασίας ορείας κρυστάλλου, ενός υλικού που υπάρχει στον Ψηλορείτη και από το οποίο έχουν κατασκευασθεί πολλά αντικείμενα και κυρίως χάντρες.
Ακόμη -λέει η κ. Σακελλαράκη- τα μεγάλα πιθάρια με ωραία ανάγλυφη διακόσμηση, οι λύχνοι, τα λεπτά αγγεία δείχνουν ανθρώπους με γούστο ενώ συγκεντρωνόταν το μαλλί των προβάτων αλλά και άλλα αγαθά του βουνού όπως τα ορυκτά, τα βότανα και τα φαρμακευτικά υλικά που αποτελούσαν, μαζί με τα μάλλινα υφάσματα, περιζήτητα αγαθά για το εξαγωγικό εμπόριο της Κνωσού και της μινωικής Κρήτης τόσο στην Ανατολή όσο και στην Αίγυπτο.
Βιογραφικό
Η Έφη Σακελλαράκη γεννήθηκε στον Πειραιά και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (διδάκτωρ της ίδιας σχολής) και της Βιομηχανικής Σχολής, (Τμήμα Τουριστικών Επαγγελμάτων). Παρακολούθησε μεταπτυχιακά μαθήματα στο Λονδίνο και την Χαϊδελβέργη. Ως υπότροφος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου συνέγραψε δύο βιβλία για την χαλκοπλαστική στο Αιγαίο.
Εργάσθηκε στα Μουσεία Ακροπόλεως, Ολυμπίας, Ναυπλίου, Ηρακλείου Κρήτης, Κέρκυρας και σε ανασκαφές στις αντίστοιχες περιοχές. Υπήρξε για πολλά χρόνια Γραμματέας των ανασκαφών της Αμερικανικής Σχολής στην Αρχαία Αγορά Αθηνών. Υπηρέτησε στο τμήμα Αρχείων του Υπουργείου Πολιτισμού και στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. Ιδιαίτερα σημειώνεται η συμμετοχή της στην ανασκαφή της Ζάκρου στις κρητικές επίσης ανασκαφές των Αρχανών και της Ζωμίνθου τις οποίες συνδιηύθυνε με τον αρχαιολόγο σύζυγό της Γιάννη Σακελλαράκη. Για την ανασκαφή Αρχανών βραβεύθηκαν από την Ακαδημία Αθηνών, ενώ ο Δήμος Αρχανών τους ανεκήρυξε επίτιμους δημότες του. Από το 1984 και για 15 χρόνια Έφορος Αρχαιοτήτων Ευβοίας διενήργησε πλήθος ανασκαφών σε όλο το νησί, την Σκύρο και τις βοιωτικές ακτές τά αποτελέσματα των οποίων δημοσιεύθηκαν. Τόν εντοπισμό και την ανασκαφή της Κύμης στον λόφο Βιγλατούρι Οξυλίθου θεωρεί από τις σημαντικότερες ευβοϊκές ανασκαφές για την ιστορική σημασία της, όπως και τον εντοπισμό και ανασκαφή του αποθέτη του, από πολλά χρόνια, αναζητούμενου ναού της Αμαρυσίας Αρτέμιδος στην Αμάρυνθο. Μετά τον θάνατο του Γιάννη Σακελλαράκη διευθύνει την ανασκαφή της Ζωμίνθου.
Συνεργάσθηκε σε Εκδόσεις, όπως η Ιστορία του Ελληνικού Εθνους, η διεθνής Έκδοση του Μυθολογικού Λεξικού (LIMC), η Enc.Britannica, η Enc. Italiana και συνέγραψε όλα σχεδόν τα προϊστορικά άρθρα στην ελληνική έκδοση της Σοβιετικής Εγκυκλοπαίδειας.
Είναι μέλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας, της Νομισματικής, του Ινστιτούτου Εναλίων Ερευνών, του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του Βερολίνου, του Aρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής, και Πρόεδρος του ιδρύματος Ψύχα.
Το συγγραφικό της έργο ξεπερνάει τους 150 τίτλους βιβλίων και επιστημονικών άρθρων σχετικών με την Μινωική Κρήτη, τον Μυκηναϊκό και Κυκλαδικό πολιτισμό, τα Κύθηρα, θέματα της Εύβοιας από την Παλαιολιθική περίοδο, την Πρωτοελλαδική (Μάνικα Χαλκίδας κ.α.),την μυκηναϊκή (Αυλίδα, Λευκαντί), την Γεωμετρική και Αρχαϊκή Β. Εύβοια (Λιχάς, Ωρεοί) μέχρι την Κλασσική και Ελληνιστική Αμάρυνθο. Τα τελευταία χρόνια συνεργάσθηκε με τον Γιάννη Σακελλαράκη για την ετοιμασία της επιστημονικής δημοσίευσης της ανασκαφής της Αρχαιολογικής Εταιρείας στο Ιδαίο άντρο και της ανασκαφής της Ζωμίνθου.
Πηγή 15ο Τεύχος Ην-Ων