«Στις 3 Ιουνίου 1941, κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Ναζί έκαψαν την Κάντανο Χανίων και την ισοπέδωσαν, εκδικούμενοι για την αντίσταση που συνάντησαν από τους κατοίκους της έξω από το Δημοτικό Σχολείο» υπογράμμισε στο «Ην-Ων» ο πρόεδρος του Εθνικού Δικτύου Νέων Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών Ελλάδος (περιόδου 1940-1945) κ. Χαράλαμπος Ε. Δασκαλάκης.
Ακόμη διευκρίνισε «Τρεις επιγραφές άφησαν οι Ναζί στην Κάντανο, μοναδικά ιστορικά μνημεία σε όλη την Ευρώπη, καθώς οπουδήποτε κι αν κατέστρεψαν, δεν άφησαν γραπτά την απόδειξη του εγκλήματος τους, αλλά και δεν τόνισαν τόσο πολύ την αντίσταση που συνάντησαν».
Στις δύο πινακίδες-επιγραφές, που είχαν τοποθετηθεί στις εισόδους της Καντάνου από Παλαιόχωρα κι από Χανιά αντίστοιχα, ήταν γραμμένα με ελληνικά και γερμανικά τα παρακάτω: «Δια την κτηνώδη δολοφονίαν Γερμανών αλεξιπτωτιστών, αλπινιστών και του Μηχανικού, από άνδρας γυναίκας και παιδιά και παπάδες μαζί και διότι ετόλμησαν να αντισταθούν κατά του Μεγάλου Ράιχ, κατεστράφη την 3-6-1941 η Κάνδανος εκ θεμελίων, δια να μη επανοικοδομηθεί πλέον ποτέ». Και κάπως ανορθόγραφα στη δεύτερη: «ΩΣ ΑΝΤΙΠΟΙΝΟΝ ΤΩΝ ΑΠΩ ΟΠΛΙΣΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΟΠΙΣΘΕΝ ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΕΝΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ ΚΑΤΕΣΤΡΑΦΗ Η ΚΑΝΔΑΝΟΣ». Τέλος, το περιεχόμενο στην τρίτη μαρμάρινη πλάκα που έφεραν οι κατακτητές το 1943 είναι: «Εδώ υπήρχε η Κάντανος – Κατεστράφη προς εξιλασμόν της δολοφονίας 25 Γερμανών Στρατιωτικών».
Πρέπει να σημειωθεί ότι η 3 Ιουνίου καθιερώθηκε ως δημόσια εορτή τοπικής σημασίας για το Δήμο Καντάνου Νομού Χανίων, σε ανάμνηση της επετείου του Ολοκαυτώματος της Καντάνου, στις 3 Ιουνίου 1941.
Σήμερα οι νέοι από κάθε μαρτυρικό τόπο της Ελλάδας μέσω του Δικτύου τους έχουν πάρει μια σειρά από πρωτοβουλίες όπως διοργάνωση ημερίδων συμποσίων και συνεδρίων με θέμα την ανάδειξη της ιστορικής μνήμης των περιοχών τους καθώς και το επίκαιρο θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων-επανορθώσεων και οφειλών προς την Ελλάδα.
Ειδικότερα για το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων-επανορθώσεων και οφειλών προς την Ελλάδα η θέση μας είναι ότι οι γερμανικές οφειλές πρέπει σύντομα να καταβληθούν στους ενδιαφερόμενους.
Ειδικότερα ο πρόεδρος ανέφερε «Για μας οι αποζημιώσεις είναι το ηθικό χρέος συνάμα συγνώμη της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι όλη η Ελλάδα είναι ένα ολοκαύτωμα. Και αυτό αποδεικνύεται από τις δεκάδες μαρτυρικές πόλεις και χωριά στην Ελλάδα που οι Γερμανοί σφάγιασαν, ισοπέδωσαν, κατέστρεψαν, τον άμαχο πληθυσμό των περιοχών αυτών.
Σήμερα 68 χρόνια μετά η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με το θέμα των αποζημιώσεων του μαρτυρικού Διστόμου στη Χάγη. Το Δίστομο από την περίοδο 1997-98 με ενέργειες του τότε Νομάρχη Βοιωτίας Ιωάννη Σταμούλη (καταγωγής Διστόμου) ξεκίνησε την υπόθεση από το Πρωτοδικείο Λειβαδιάς στο οποίο το Δίστομο δικαιώθηκε. Πρέπει να σημειωθεί ότι το 2002 επί προέδρου του Αρείου Πάγου Ματθία δόθηκε οκτώ έναντι επτά ψήφων το δικαίωμα ετεροδικίας της Γερμανίας ως προς την Ελλάδα όπου και σήμερα ακόμα που το θέμα έχει εισέλθει στην τελική φάση η Γερμανία απολαμβάνει αυτό το προνόμιο. Συνέχεια οι κάτοικοι του Διστόμου προσέφυγαν στο δικαστήριο της Φλωρεντίας όπου τους δικαίωσε. Έτσι κατέληξε το θέμα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης όπου αναμένουμε την δικαίωσή μας. Η ιστορία δεν παραγράφεται, δεν αλλοιώνεται και πιστεύουμε στην δικαιοσύνη της Χάγης. Όταν δικαιωθεί το Δίστομο τότε ανοίγει ο δρόμος και για τις υπόλοιπες μαρτυρικές πόλεις της Ελλάδας καθώς και το ελληνικό κράτος μπορεί να διεκδικήσει τις οφειλές της Γερμανίας προς αυτό (κατοχικό δάνειο και καταστροφή στις υποδομές της χώρας). Η Γερμανία χρωστάει στην Ελλάδα 165 δις. ευρώ και με τους τόκους φθάνει το ένα τρις. ευρώ».
Το Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της Ελλάδος 1940-1945 (91 πόλεις και χωριά σε όλη την Ελλάδα) -ανέφερε ο κ. Δασκαλάκης- ιδρύθηκε από 37 Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Ελλάδας με έδρα την Μαρτυρική Πόλη των Καλαβρύτων. Οι σκοποί του δικτύου είναι η ανάληψη ουσιαστικών πρωτοβουλιών για τη λήψη και εφαρμογή μέτρων και προγραμμάτων για τη διατήρηση άσβεστης της ιστορικής μνήμης των εκατομμυρίων θυμάτων του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου για να μην ξαναγίνει πόλεμος, της μνήμης του Ελληνικού λαού για τη συνεισφορά του στον αγώνα για τη συντριβή του Ναζισμού και του φασισμού και της καταξίωσης των αγωνισθέντων, σφαγιασθέντων, εκτελεσθέντων, διωχθέντων, φυλακισθέντων, μαρτυρησάντων, βασανισθέντων κατοίκων των πόλεων και των χωριών τους κατά τη Γερμανική, Ιταλική και Βουλγαρική Κατοχή της περιόδου 1940-1945.
Παράλληλα σημαντικός σκοπός είναι η προώθηση των αδελφοποιήσεων μεταξύ των μαρτυρικών περιοχών και η δημιουργία μονίμου δικτύου συνεργασίας και διασύνδεσης μεταξύ τους, αλλά και μεταξύ αυτών και αντιστοίχων περιοχών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε όλες τις χώρες που αντιμετώπισαν παρόμοια βαρβαρότητα και καταστροφή, για την κοινή και αποδοτικότερη διερεύνηση της ιστορίας, την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών, καθώς επίσης η δημιουργία Δικτύου στα πλαίσια του ευρύτερου ελληνισμού για τη στήριξη αντιστοίχων σκοπών σε διεθνές επίπεδο.
Από την πλευρά τους οι νέοι των Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών -τόνισε ο πρόεδρος- στην συνέχεια ίδρυσαν το 2008 το Εθνικό Δίκτυο Νέων Μαρτυρικών Πόλεων Χωριών της Ελλάδος περιόδου 1940-1945 για τους νέους με σκοπό να μην ξεχασθεί η ιστορία των τόπων τους και να την μοιρασθούν και με άλλους νέους της Ελλάδας και του υπολοίπου κόσμου.
Πηγή 13ο Τεύχος Ην-Ων