«Στα νέα Ευρωπαϊκά προγράμματα θα στηριχθούν τα νέα αναπτυξιακά έργα του νεοσύστατου Δήμου Αποκόρωνα» υπογράμμισε σε συνέντευξη που έδωσε στο «Ην-Ων» ο δήμαρχος του νέου δήμου Αποκόρωνα Γρηγόρης Μαρκάκης.
Ακόμη διευκρίνισε ότι «Στα πλαίσια του «Καλλικράτη» ο νεοσύστατος Δήμος μας προέρχεται από τους πρώην Δήμους: Δήμο Αρμένων, Δήμο Βάμου, Δήμο Γεωργιουπόλεως, Δήμο Κρυονερίδας, Δήμο Φρέ και Κοινότητα Ασή Γωνιά.
Ερ. Ποιος ο σχεδιασμός ανάπτυξης του νέου Δήμου Αποκόρωνα;
Απ. Υπάρχουν σχέδια που βρίσκονται σε εξέλιξη αλλά και άλλα που προγραμματίζονται από το Δήμο μας. Στόχος μας είναι η επιτάχυνση της εκτέλεσης των έργων αυτών, όπως: τα βιολογικά έργα, οι χωροταξικές παρεμβάσεις, τα έργα οδοποιίας, η ανάδειξη ιστορικών περιοχών και οι αναπλάσεις των πλατειών.
Ερ. Ο Δήμος θα ενταχθεί σε Ευρωπαϊκά προγράμματα που στηρίζουν αναπτυξιακά έργα;
Απ. Ο Δήμος Αποκορώνου προσβλέπει σε Ευρωπαϊκά προγράμματα γιατί πιστεύει ότι είναι μια ευκαιρία να αναπτύξει συνεργασίες και θα ανταλλάξει βέλτιστες πρακτικές με περιοχές που διαθέτουν τις ίδιες γεωγραφικές ιδιομορφίες. Οι μελέτες και οι έρευνες των προγραμμάτων αυτών θα συμβάλλουν άμεσα στην ανάπτυξη, τη κοινωνική συνοχή, το τουρισμό, το πολιτισμό, την προώθηση και την ποιοτική εξέλιξη των τοπικών μας προϊόντων, ενώ θα ενισχυθεί σε μεγάλο βαθμό η αγροτική οικονομία, η προστασία του φυσικού μας περιβάλλοντος και η τουριστική μας ανάπτυξη. Με την συλλογικότητα και την συνεχή παρουσία μας, μπορούμε να αποκτήσουμε ισχυρότερη φωνή, να διεκδικήσουμε άμεσα οικονομικούς πόρους για τη συνολική ανάπτυξη του τόπου μας. Ενδεικτικά σας αναφέρουμε: Βιολογικός Γεωργιούπολης και ευρύτερης περιοχής, Βιολογικός Καλυβών, Δρόμος Παλαλώνι – Κεφαλάς – Ξηροστέρνι και Σταθμοί μεταφόρτωσης απορριμμάτων – αποκατάσταση ΧΑΔΑ.
Ερ. Πόσοι δήμοι ενώθηκαν για την δημιουργία του νέου δήμου;
Απ. Στα πλαίσια του «Καλλικράτη» ο νεοσύστατος Δήμος μας προέρχεται από έξη δήμους. Με την νέα αρχιτεκτονική της Τοπικής Αυτοδιοίκησης το κράτος αποκεντρώνεται και αποκτά συγκροτημένη δράση, παροχή υπηρεσιών μεγαλύτερης εμβέλειας, ευελιξία, περιορισμό φαινομένων αδιαφάνειας, προγραμματισμό, εξοικονόμηση και δίκαιη κατανομή πόρων.
Ερ. Ποια είναι τα ιστορικά στοιχεία των δήμων που ενώθηκαν;
Απ. Ο Αποκόρωνας είναι μια από τις πέντε επαρχίες του νομού Χανίων, στο βορειοανατολικό του τμήμα. Πιστεύεται ότι προήλθε από τις λέξεις από και κορώνα, επειδή η επαρχία ήταν ιδιαίτερη κτήση του στέμματος, των Βυζαντινών αυτοκρατόρων. Υπάρχουν στοιχεία, που αποδεικνύουν, ότι στον Αποκόρωνα, υπήρξε ανθρώπινη παρουσία, από τη νεολιθική εποχή, δηλ. 8-6.000 χρόνια π.Χ., όπως στο Μελιδόνι που έχουν εντοπισθεί αρχαιολογικά λείψανα και μεταξύ Σαμωνά και Στύλου που βρέθηκε οικισμός, της ίδιας εποχής. Κάτω από τα Άπτερα βρέθηκαν υστερομινωικοί τάφοι, με πολλά αγγεία, κοντά στον Στύλο ένας μεγαλοπρεπής θολωτός τάφος, τα ερείπια ενός κεραμικού κλιβάνου και άλλα λείψανα της ίδιας εποχής και στο χωριό Φυλακή ένας θολωτός τάφος και άλλα αξιόλογα ευρήματα πάλι της ίδιας εποχής.
Το κυριότερο ορεινό τμήμα του Αποκόρωνα καλύπτεται από μέρος της οροσειράς των Λευκών Ορέων. Τον Αποκόρωνα διασχίζουν οι ποταμοί Κοιλιάρης (Πυκνός στην αρχαιότητα), ο Ξυδιάς ή Ξυδές, ο Βρυσσανός, ο Μπούτακας, ο Αλμυρός και ο Δέλφινας. Μοναδική στην Κρήτη η Λίμνη του Κουρνά. Αρχαία γέφυρα των ελληνορωμαϊκών χρόνων, η λεγόμενη Ελληνική Καμάρα στις Βρύσες με περιπατητική διαδρομή. Συγκεκριμένα στο δρόμο προς το Ρέθυμνο, ανατολικά του χωριού, επί του Βρυσιανού ποταμού, υπάρχει η Ελληνική Καμάρα, μια αρχαία γέφυρα ελληνορωμαϊκών χρόνων.
Αρχικά η γέφυρα αυτή είχε κτιστεί με ογκόλιθους, χωρίς λάσπη. Όταν κάποτε την παρέσυρε το ποτάμι, ξανακτίστηκε στο ίδιο σημείο, με τα ίδια υλικά, με τη μόνη διαφορά ότι προστέθηκε συνθετική ύλη ασβέστη.
Το άνοιγμα του τόξου είναι 11,10 μ., το ύψος από την κοίτη 8,40 μ. και το πάχος του τοίχου 4,80 μ. Ο Μ. Δέφνερ, που ασχολήθηκε με τη μελέτη της καμάρας αυτής, σημειώνει ένα ποίημα κάποιου χωρικού από το Εμπρόσνερο, που αναφέρεται στο θεμελίωμα της καμάρας.
Επίσης στον νέο δήμο στην άκρη του χωριού Εμπρόσνερος βρίσκεται αναπαλαιωμένος ο πύργος του Αληδάκη, φοβερού γενίτσαρου, που σκότωσαν και έκαψαν τον πύργο του, το 1774 οι Σφακιανοί επαναστάτες. Ειδικότερα «Ο Πύργος του Αλιδάκη στον Εμπρόσνερο εκτιμάτε ότι χτίστηκε αρχικά από τούς Ενετούς και αργότερα ανακατασκευάστηκε από τούς Τούρκους.
Χτισμένος στην πλεονεκτικότερη θέση του χωριού έξω από την γειτονιά Μεσοχώρι έχει θέα σχεδόν όλο τον Αποκόρωνα μέχρι και το Ακρωτήρι.
Αποτελείται από τέσερις επιμήκεις και παράλληλα δομημένους θόλους. Χρησιμοποιήθηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας σαν κατοικία και φρούριο από τον πλέον αιμοβόρο Γενίτσαρο της εποχής εκείνης τόν Ιμπραήμ Αλιδάκη.
Ο Αλιδάκης γεννημένος γύρω στα 1720, με την εγκατάσταση του στον Εμπρόσνερο είχε αρπάξει τεράστιες εκτάσεις των κατοίκων από την Μουσέλα (σύνορα Νομών Χανίων – Ρεθύμνου) μέχρι και τα Κεραμειά, και από τον Βάμο μέχρι τον Καλλικράτη όπου οι Ραγιάδες βόσκανε τα αμέτρητα κοπάδια του.
Εκτάσεις κατείχε ακόμη καί σε άλλες περιοχές όπως στα Τσικαλαριά, στον Βλητέ, στο Ρέθυμνο και αλλού. Στα 1774 αφού τέλειωσε η επανάσταση του Δασκαλογιάννη οι Σφακιανοί πληροφορούμενοι ότι ετοιμάζεται να τούς εξολοθρεύσει ο Αλιδάκης, προετοιμάζονται και μετά από συνέλευση στ’ Ασκύφου αποφασίζουν να κτυπήσουν αυτοί πρώτοι.
Ξεκινούν από βραδύς και τα γλυκοχαράματα πιάνοντας στον ύπνο την φρουρά του Αλιδάκη, επιτίθενται στον Πύργο εξολοθρεύοντας τον λαομίσητο Γενίτσαρο και την φρουρά του. Ο Πύργος κληρονομείται στους απογόνους του οι οποίοι για πολλά χρόνια ακόμη καταδυναστεύουν τον υποδουλωμένο λαό.
Αρκετά χρόνια πριν την επανάσταση του 1866 πρέπει να πουλήθηκε στον Πηρίνη, Γραμματικό του Αλιδάκη. Στις αρχές του 1900 χρησιμοποιώντας τον τοίχο της ανατολικής πλευράς προστέθηκε κτίσμα με κεραμοσκεπή όπου κατοίκησε η οικογένεια της εγγονής του Πηρίνη και γύρω στα 1930 εγκαταλείπεται το χτίριο για οικογενειακούς λόγους.
Από τότε παραμένει ακατοίκητο μέχρι το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο οπότε νοικιάζεται σαν Αστυνομικός Σταθμός. Στα 1962 απαλλοτριώνεται ο πύργος από το Δημόσιο και κηρύσσεται Ιστορικό και Διατηρητέο Μνημείο. Έκτοτε η Αρχαιολογία έκανε κάποιες εργασίες συντήρησης, αναμένοντας την παράκαμψη των γραναζιών της γραφειοκρατίας για την πλήρη αναστήλωση και αναπαλαίωση του μνημείου αυτού.
Στοιχεία για τον Πύργο και τούς Αγώνες των Εμπροσνεριτών υπάρχουν στο βιβλίο του Μάρκου Ντουκάκη «Το Μπρόσνερο και οι Αγωνιστές του». Τα ιστορικά στοιχεία για την μάχη στο Πύργο που εξόντωσε τον Αλιδάκη, άντλησε ο συγγραφέας κυρίως από χειρόγραφο ποίημα ανώνυμου ριμαδόρου:
«Οι Σφακιανοί μοιράζουσι τα έχη τ’ Αλιδάκη,
κ’ οι Τούρκοι τον εκλαίουσι κ’ είνε να πιου φαρμάκι».
Στον Αποκόρωνα υπάρχουν και σπουδαία φαράγγια, όπως του Δίκταμου που ξεκινά από το Κατωχώρι Κεραμιών και καταλήγει κοντά στον Στύλο, του Αγ. Νικόλα-Κανάλι μεταξύ Ραμνής και Μαχαιρών και της Ασή Γωνιάς. Στον Αποκόρωνα έχουν καταγραφεί 213 σπήλαια με ιστορική και περιβαλλοντική αξίας.
Αξιόλογη ιστορική αναδρομή έχει η σπηλιά Κρυονερίδα. Κατά την επανάσταση του 1821, οι κάτοικοι του Βαφέ κατέφυγαν σε μια σπηλιά, την Κρυονερίδα. Οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά κι έπνιξαν με τους καπνούς τα γυναικόπαιδα (γύρω στα 130 άτομα), από τα οποία διασώθηκαν μόνο εφτά.
Τα πετρώματα του σπηλαίου δεν έχουν ιδιαίτερη αξία. Στη χαράδρα Λαγγός, εκτός από το σπήλαιo Κρυονερίδα, υπόρχει και το σπήλαιο Καλαμάτο, το οποίο είναι πολυδαίδαλο, με μικρούς θαλάμους, βάραθρα, σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Κατά την επανάσταση του Χαιρέτη, το 1841, ο Βαφές ήταν έδρα της Επαναστατικής Επιτροπής.
Κατά τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς, συγκεντρώθηκαν όλοι οι οπλαρχηγοί και πληρεξούσιοι των επαναστατημένων επαρχιών. Στη συγκέντρωση αυτή παρευρέθηκαν ο Άγγλος ναύαρχος Στιούαρτ, ο πρόξενος της Αγγλίας Όγκλεϊ και ο Μουσταφά Πασάς με το επιτελείο του. Παρά τη σύσταση του Στιούαρτ στους αρχηγούς να μη ζητήσουν ένωση με την Ελλάδα, αλλά αυτονομία ή ηγεμονία, στην ερώτησή του: Τι ζητά ο κρητικός λαός; οι επαναστάτες σύσσωμοι απάντησαν: Ένωση με την Ελλάδα! Ο ναύαρχος αποχώρησε θυμωμένος και ο Τούρκος πασάς προσβλήθηκε. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Επαναστατική Επιτροπή εξέδιδε την εφημερίδα «Ραδάμανθυς», την πρώτη κρητική εφημερίδα που εκδόθηκε στο νησί.
Τον Οκτώβριο του 1866, συγκεντρώθηκαν στο Βαφέ πολλοί Κρητικοί κι αρκετοί εθελοντές με αρχηγό τον Ι. Ζυμβρακάκη. Οι Κρητικοί πίστευαν, ότι πολεμώντας στο βουνό, θα κέρδιζαν τη μάχη. Ο Χατζημιχάλης, που ήταν επικεφαλής σώματος 1.000 Κρητικών, αρνήθηκε να στρατοπεδεύσει στον κάμπο, με την αιτιολογία ότι ο εχθρός είχε εφταπλάσια δύναμη. Οι Τούρκοι, μετά την πολύνεκρη εκείνη μάχη, απέκοψαν τους εθελοντές, εμπόδισαν κάθε ενίσχυσή τους από τους Κρητικούς και τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν θρηνώντας πολλά θύματα. Η μάχη έχει μείνει στην ιστορία σαν «Μάχη του Βαφέ». Ο ποιητής και δημοσιογράφος του περασμένου αιώνα Σοφοκλής Καρύδης εξύμνησε την επανάσταση αυτή μ’ ένα δίστιχο:
«Παιδιά που σκoτωθήκατε εις του Βαφέ τη μάχη
ο θάνατός σας ήθελα και μένα να μου λάχει».
Ο αγώνας αυτός στο Βαφέ ήταν τόσο μεγάλης σημασίας, ώστε και ο Βίκτωρ Ουγκό, από την εξορία, θέλοντας να βοηθήσει στον απελευθερωτικό αγώνα της Κρήτης, την εξύμνησε με την πένα του. Μια δεύτερη μάχη, που έγινε το 1867 στο Βαφέ, κατέληξε σε νίκη των Χριστιανών.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Γρηγόρης Μαρκάκης γεννήθηκε το 1950 στον Εμπρόσνερο Αποκορώνου του Νομού Χανίων, από τον Ονούφριο και τη Μαρία, το γένος Κουτσουπάκη.
Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε το 1973.Το 1976 απέκτησε την άδεια Δικηγορίας και το 1977, κατόπιν διαγωνισμού, διορίστηκε στην Υπηρεσία Τελωνείου. Υπηρέτησε στα Τελωνεία Πειραιώς και Κορίνθου και το 1984 μετατέθηκε στα Τελωνεία Χανίων και Σούδας.
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και διετέλεσε Πρόεδρος του Συλλόγου Εμπροσνεριτών Αθήνας. Διετέλεσε Πρόεδρος της «Αποκόρωνας Αναπτυξιακή ΑΕ».
Με την Τοπική Αυτοδιοίκηση ασχολήθηκε για πρώτη φορά το 1990. Το 1994 εξελέγη Πρόεδρος της Κοινότητας Εμπροσνέρου. Το 1998 εξελέγη Δήμαρχος Καποδιστριακού Δήμου Κρυονερίδας, επανεξελέγη το 2002 και το 2006. Το 2011 επί «Καλλικράτη» επανεξελέγη ως Δήμαρχος Αποκορώνου.
Επιστροφή στο 14ο Τεύχος Ην-Ων