Του Παναγιώτη Λαμπρόπουλου
- Γενικά χαρακτηριστικά του Επιχειρησιακού προγράμματος Κρήτης, Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου
Στις 6 Μαρτίου 2007, η Ελλάδα υπέβαλε στην Επιτροπή πρόταση επιχειρησιακού προγράμματος για τις περιφέρειες Κρήτης, Βορείου Αιγαίου, και Νοτίου Αιγαίου. Το πρόγραμμα εγκρίθηκε στις 5 Νοεμβρίου του 2007.|
Η στρατηγική του ΠΕΠ Χωρικής Ενότητας «Κρήτης – Νήσων Αιγαίου» χαρακτηρίζεται από ενιαία προσέγγιση και αποκωδικοποιείται σε επιμέρους επιχειρησιακές στρατηγικές, στις οποίες ενσωματώνονται, αφενός η στρατηγική και οι αρχές σχεδιασμού του ΕΣΠΑ 2007-2013 και αφετέρου, οι ειδικότερες στρατηγικές επιλογές των τομεακών πολιτικών, οι οποίες εξειδικεύονται χωρικά στις δύο παραπάνω κατηγορίες ενισχυόμενων Περιφερειών. Οι διαφοροποιήσεις αυτές επιφέρουν ποσοτικές και ποιοτικές διαφοροποιήσεις στις παρεμβάσεις και στα χρηματοοικονομικά δεδομένα του Προγράμματος.
Το γεγονός ότι το ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας «Κρήτης – Νήσων Αιγαίου» εφαρμόζεται σε επιλέξιμες Περιφέρειες των Στόχων 1 και 2, δικαιολογεί τις ιδιαιτερότητες που εμφανίζονται στη σχέση εθνικών και κοινοτικών πόρων.
Η Δημόσια Δαπάνη του ΠΕΠ Χωρικής Ενότητας «Κρήτης – Νήσων Αιγαίου» ανέρχεται σε 1.325.000.178 € και κατανέμεται ανά διοικητική Περιφέρεια ως εξής:
Κρήτη: 564.000.000 € ή το 42,5% του συνόλου.
Ν. Αιγαίο: 350.000.178 € ή το 26,4% του συνόλου.
Β. Αιγαίο: 411.000.000 € ή το 31,1% του συνόλου
Η Κοινοτική Συνδρομή (Κ.Σ.) ανέρχεται σε 871.300.178 εκ €, τα οποία κατανέμονται ανά διοικητική Περιφέρεια ως εξής:
Κρήτη: 423.000.000 € ή το 48,55% του συνόλου.
Ν. Αιγαίο: 140.300.178 € ή το 16,10% του συνόλου.
Β. Αιγαίο: 308.000.000 € ή το 35,35% του συνόλου. - Το επιχειρησιακό περιφερειακό πρόγραμμα της Περιφέρειας Κρήτης 2007 – 2013
Ο στρατηγικός στόχος – όραμα «Κρήτη Κέντρο Οικονομίας και Έρευνας στη Ν.Α. Μεσόγειο» που είχε τεθεί στις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους επαναπροσδιορίζεται στα πλαίσια της νέας προγραμματικής περιόδου σε «Ανάδειξη του ρόλου της Κρήτης στην ευρύτερη περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου στη βάση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της, της χρήσης προηγμένων τεχνολογιών και καινοτομίας και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων της». Αυτό έγινε αφού λήφθηκαν υπόψη:
– οι διεθνείς εξελίξεις
– οι δυνατότητες της τοπικής οικονομίας
– η στρατηγική της Λισσαβόνας και τις πολιτικές Συνοχής
– οι τρεις βασικές αρχές του ΕΣΠΑ: ανταγωνιστικότητα, εξωστρέφεια, ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού
Το παραπάνω γενικό όραμα βασίζεται στις εξής παραμέτρους:
– τη δυνατότητα ανάδειξης του Ηρακλείου σε εμπορευματικό κέντρο στην ευρύτερη περιοχή, με δεδομένη την ύπαρξη άλλων ισχυρών και ήδη ανεπτυγμένων λιμανιών, τόσο στην ανατολική όσο και στην κεντρική Μεσόγειο. Διαρθρωτικές αλλαγές που προωθούνται στη λειτουργία του λιμένος, σε συνδυασμό με τις επενδύσεις που πραγματοποιούνται, δημιουργούν ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς του.
– τα οικονομικά χαρακτηριστικά της Κρήτης που προσδιορίζουν τις δυνατότητες ανάπτυξής της ως οικονομικού κέντρου, με βάση τη σύνθεση της τοπικής παραγωγής, τις εισαγωγικές και εξαγωγικές δραστηριότητες βασικών τοπικών παραγωγικών μονάδων και τα σημερινά στοιχεία προέλευσης-προορισμού εμπορευμάτων. Οι αναβαθμισμένες υπηρεσίες και συγκεκριμένα ο τουρισμός και οι προηγμένες υπηρεσίες υποστήριξης (έρευνα-μεταφορά, τεχνολογία-τηλεπικοινωνίες) αποτελούν τη βάση για εξωστρεφείς προσανατολισμούς της τοπικής οικονομίας.
– τις στρατηγικές που ακολουθούν άλλα ανταγωνιστικά κέντρα στην ευρύτερη περιοχή και τις επιλογές που κάνουν για να σταθεροποιήσουν ή και να διευρύνουν τον ρόλο τους στην ευρύτερη περιοχή.
Ο παραπάνω αυτός στόχος ως προς το ρόλο της Κρήτης στη Ν.Α. Μεσόγειο, μετά και την ένταξη της Κύπρου και της Μάλτας στην ΕΕ, επαναπροσδιορίζεται σε σχέση με συγκεκριμένους πλέον άξονες συνεργασίας και αλληλεγγύης τους οποίους η νέα στρατηγική της Κρήτης θα κληθεί να εξυπηρετήσει.
Όμως και σε αυτή την περίπτωση ο νέος στόχος στηρίζεται σε εδραιωμένους τομείς της τοπικής οικονομίας και εξυπηρετείται από καλά προγραμματισμένες υποδομές και δράσεις που εξασφαλίζουν λειτουργικές συνδέσεις. (τηλεπικοινωνιακές – συγκοινωνιακές – οικονομικές – πολιτισμικές).
Τα μεγαλύτερα περιθώρια αξιοποίησης ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων εκτιμάται ότι υπάρχουν:
– Στον τουρισμό και τον πολιτισμό, με βελτίωση των πυλών εισόδου-εξόδου, ανάδειξη του φυσικού, πολιτισμικού και ιστορικού περιβάλλοντος, καθώς και με την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών για την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Στον τομέα του τουρισμού, η διασφάλιση κρίσιμου βιώσιμου μεγέθους και δικτυώσεων αποτελεί προϋπόθεση για την περεταίρω ανάπτυξή του.
Ταυτόχρονα προωθείται με επιτυχία το άνοιγμα νέων αγορών στον τομέα του τουρισμού. Επιπλέον, προϋποθέσεις ανάπτυξης του τουριστικού τομέα είναι η δημιουργία τουριστικών προϊόντων που απευθύνονται σε ειδικές κατηγορίες καταναλωτών (εναλλακτικές μορφές τουρισμού), ο σαφής προσδιορισμός του επιδιωκόμενου ρόλου της Περιφέρειας στο ενιαίο Ευρωπαϊκό και ευρύτερο Μεσογειακό χώρο και η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των ευκαιριών της Κοινωνίας της Πληροφορίας.
– Στις προηγμένες υπηρεσίες, στον τομέα των τηλεπικοινωνιών και επικοινωνιών καθώς και στη βιοτεχνολογία.
– Στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όπως αναφέρεται και στην Λευκή Βίβλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Ενέργεια για το Μέλλον: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», η Κρήτη θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως «πιλοτική» Περιφέρεια, κέντρο ανταλλαγής εμπειριών και μεταφοράς τεχνολογίας και τεχνογνωσίας για εκτεταμένες εφαρμογές Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην Ευρώπη και την Μεσόγειο.
– Στη γεωργία, εφόσον εξασφαλισθούν εφαρμογές συστημάτων ειδικής ποιότητας σε επιλεγμένα τοπικά προϊόντα και βελτίωση του συστήματος τυποποίησης, διακίνησης και προώθησης των προϊόντων. Με δεδομένες τις διαφοροποιήσεις στα καταναλωτικά πρότυπα αλλά και στις κατευθύνσεις της ΚΑΠ, η έμφαση πρέπει να δοθεί κατά κύριο λόγο στην σταθερότητα της ποιότητας στην τυποποίηση, στην εκμετάλλευση του θεσμού της «ονομασίας προέλευσης», στην βιολογική γεωργία και στην επιθετική πολιτική προώθησης με τη δημιουργία αποτελεσματικών δικτύων διανομής στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
Σημειώνεται, τέλος, ότι για την αξιοποίηση των παραπάνω πλεονεκτημάτων είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός και η άσκηση ενεργού πολιτικής για το ανθρώπινο δυναμικό της Περιφέρειας αλλά και των οικονομικών μεταναστών.
- Οι ειδικοί στόχοι του Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας Κρήτης
Οι γενικοί Αναπτυξιακοί Στόχοι της Περιφέρειας αναλύονται περαιτέρω σε Ειδικούς Στόχους ως ακολούθως:
– Δημιουργία και λειτουργία ολοκληρωμένου δικτύου συνδυασμένων μεταφορών επιβατών και φορτίων
– Ενίσχυση της έρευνας και της χρήσης νέων τεχνολογιών και σύνδεση των ερευνητικών αποτελεσμάτων με την παραγωγική διαδικασία και επιχειρηματικότητα
– Ανάπτυξη Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών
– Αναβάθμιση του τουρισμού
– Προστασία – Ανάδειξη φυσικού περιβάλλοντος και πολιτιστικού αποθέματος
– Αστική ανάπτυξη
– Ανάπτυξη ορεινών και αγροτικών περιοχών
– Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού
Ειδικότερα, ανάλογα με την ένταση των προβλημάτων και σε συνέργια με τα Τομεακά Επιχειρησιακά
Προγράμματα, οι στοχευμένες παρεμβάσεις θα εστιαστούν:
1) Στη βελτίωση της λειτουργικότητας των αστικών κέντρων και της ποιότητας ζωής σε αυτά με παρεμβάσεις στις υποδομές, στο περιβάλλον, στη διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων, στους δημόσιους χώρους και στους χώρους πρασίνου, στην ασφάλεια, στις κοινωνικές υποδομές και στις υποδομές υγείας,
2) Στις υποδομές εγκατάστασης επιχειρήσεων (περιοχές εγκατάστασης επιχειρήσεων, δίκτυα, υποδομές βελτίωσης της προσπελασιμότητας),
3) Στην κατάρτιση του εργατικού δυναμικού σύμφωνα με την ανάγκες και τη δυναμική του προτύπου απασχόλησης και της αγοράς εργασίας των συγκεκριμένων αστικών κέντρων,
4) Στην προώθηση των επιχειρηματικών συσπειρώσεων, της καινοτομίας της επιχειρηματικότητας και των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις και τους πολίτες,
5) Στην αντιμετώπιση περιοχών στα αστικά κέντρα που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα (αστική επέκταση, αστική διάχυση, υποβάθμιση και αναπλάσεις),
6) Στην αντιμετώπιση προβλημάτων που αντιμετωπίζουν ειδικές ομάδες πληθυσμού (κοινωνικός αποκλεισμός, φτώχεια, ΑμΕΑ κ.αλ.),
7) Στην προώθηση των λειτουργικών δικτυώσεων μεταξύ γειτονικών αστικών κέντρων στο πλαίσιο του ιεραρχημένου αστικού συστήματος της χώρας (ημερήσια συστήματα μετακινήσεων, ακτίνες επιρροής κλπ.),
8) Στην προώθηση λειτουργικών σχέσεων ανάμεσα στα αστικά έντρα και την ύπαιθρο που τα περιβάλλει.
Σχέδιο χρηματοδότησης του επιχειρησιακού προγράμματος
ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΤΠΑ
Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: Κρήτη 1
1) Άξονας Προτεραιότητας:
Υποδομές και Υπηρεσίες Προσπελασιμότητας Περιφέρειας Κρήτης 157.500.000
2) Άξονας Προτεραιότητας:
Ψηφιακή Σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Περιφέρειας Κρήτης 27.750.000
3) Άξονας Προτεραιότητας:
Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής στην Περιφέρεια Κρήτης 233.250.000
- Το 3ο ΚΠΣ στην περιφέρεια Κρήτης:
Οι επιλογές των παρεμβάσεων των Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και του ΠΕΠ Κρήτης στα πλαίσια του Γ’ ΚΠΣ έδωσαν συγκεκριμένα αναπτυξιακά αποτελέσματα μέσω της διάθεσης σημαντικών πόρων.
Οι συνολικοί πόροι που διατέθηκαν στην Περιφέρεια Κρήτης κατά την προγραμματική περίοδο 2000-2006 (Γ’ ΚΠΣ) από τα διάφορα προγράμματα και κοινοτικές πρωτοβουλίες ανέρχονται συνολικά σε 2.693.424.200 ευρώ και κατανέμεται ως εξής:
Κατανομή Πόρων Γ’ ΚΠΣ Δημόσια Δαπάνη
Ενταγμένες δράσεις ΠΕΠ 696.022.498
Ενταγμένες δράσεις Τομεακών Ε.Π. 1.866.401.702
Ενταγμένες δράσεις Ταμείου Συνοχής 131.000.000
Σύνολο 2.693.424.200
Από την εφαρμογή των προγραμμάτων και την διάθεση των πόρων που αναφέρθηκαν προέκυψαν (η αναμένεται να προκύψουν) τα παρακάτω εκτιμώμενα αποτελέσματα και οι οικονομικές επιπτώσεις για την ανάπτυξη της Περιφέρειας Κρήτης.
1) Κάλυψη κατά 80% των αναγκών του μόνιμου πληθυσμού σε ΕΕΛ.
2) Μείωση του χρόνου ταξιδιού κατά 0,3 λεπτά /χλμ στο σύνολο του βασικού οδικού δικτύου μήκους 400 χλμ.
3) Δημιουργία 175 νέων αιθουσών διδασκαλίας α/βάθμιας και β/βάθμιας εκπαίδευσης.
4) Εκσυγχρονισμός 65 υφισταμένων μεταποιητικών επιχειρήσεων.
5) Εκσυγχρονισμός 5.000 υφισταμένων τουριστικών κλινών.
6) Αποκατάσταση 20 ΧΑΔΑ.
7) Ταμίευση 31 εκ. μ3 νερού.
8) Ενίσχυση 310 επενδυτικών σχεδίων γεωργικής εκμετάλλευσης.
9) Αποκατάσταση και ανάδειξη 70 μνημείων.
10) Αναβάθμιση 4 λιμένων της Περιφέρειας.
11) Υλοποίηση 5 προγραμμάτων Ολοκληρωμένης Αστικής Ανάπτυξης σε αστικά κέντρα.
12) Υλοποίηση 15 Τοπικών Πρωτοβουλιών Απασχόλησης.
13) Υλοποίηση 180 προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης.