του Δρ. Αντώνη Μαραγκουδάκη
Ο όρος Εμμηνόπαυση σημαίνει την τελική παύση της περιόδου ή του γενετήσιου κύκλου. Η ηλικία που συμβαίνει αυτό κοντά μέσο όρο είναι αυτή των πενήντα (50) ετών σύμφωνα με την εμπειρία στην Ελληνική πραγματικότητα.
Κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου η ωορρηξία γίνεται ακανόνιστα διότι το ωοθυλάκιο στην ωοθήκη είναι κενό. Μετά την εμμηνόπαυση τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι πολύ χαμηλά. Η απώλεια των οιστρογόνων είναι υπεύθυνη για τα κυριότερα συμπτώματα που ακολουθούν την εμμηνόπαυση.
Οι γνωστές εξάψεις, αλλαγές στη λειτουργία της ουροδόχου κύστεως, ξηρότητα κόλπου και αλλαγές στη διάθεση και τη σεξουαλική συμπεριφορά. Ένα μακροχρόνιο περιβάλλον χαμηλών οιστρογόνων αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και οστεοπόρωσης.
Ο γενετήσιος κύκλος (περίοδος) προετοιμάζει το σώμα για την εγκυμοσύνη. Κατά τη διάρκεια αυτής της προετοιμασίας ο εγκέφαλος και οι ωοθήκες εργάζονται παράλληλα ούτως ώστε να δημιουργηθεί και να ελευθερωθεί ένα ωάριο από κάθε ωοθήκη. Το ωοθυλάκιο είναι ένας σάκος με υγρό μέσα στην ωοθήκη το οποίο περιέχει το ωάριο και προετοιμάζει τη μήτρα για εγκυμοσύνη με την παραγωγή ορμονών. Εάν δεν συμβεί εγκυμοσύνη το ενδομήτριο πέφτει και δημιουργεί την περίοδο.
Γύρω στην ηλικία των σαράντα (40) ετών οι ωοθήκες ανταποκρίνονται λιγότερο στα ορμονικά ερεθίσματα από τον εγκέφαλο. Συνέπεια αυτού του γεγονότος είναι η μη κανονική παραγωγή οιστρογόνων και προγεστερόνης από τις ωοθήκες, με αποτέλεσμα την αλλαγή του χαρακτήρα της περιόδου η οποία μπορεί να γίνει με περισσότερο αίμα, ή με λιγότερο αίμα ή ακανόνιστη. Οι ωοθήκες επίσης παράγουν ανδρογόνα η παραγωγή των οποίων ελαττώνεται στην εμμηνόπαυση αρκετά.
Στην περιεμμηνοπαυσιακή εποχή τα επίπεδα των οιστρογόνων κυμαίνονται ακανόνιστα και πολλές φορές η διακύμανση τους αυτή είναι σημαντική. Τελικά οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν ωάρια και η παραγωγή των οιστρογόνων μειώνεται δραματικά. Όταν η παραγωγή των οιστρογόνων μειωθεί σημαντικά πολλές σωματικές εκδηλώσεις συμβαίνουν και μια ποικιλία αλλαγών (σωματικών) ακολουθεί.
– Εφιδρώσεις (hot flashes): Οι εφιδρώσεις συμβαίνουν όταν το θερμορυθμιστικό κέντρο στον υποθάλαμο του εγκεφάλου αντιληφθεί την πτώση των οιστρογόνων. Οι εφιδρώσεις αναφέρονται από πολλές γυναίκες στην εμμηνόπαυση όχι όμως από όλες.
– Ουρογεννητικές αλλαγές: Ο ιστός που αποτελείται η ουροδόχος κύστη και ο κόλπος γίνεται λεπτότερος και περισσότερο ευαίσθητος λόγω της μακροχρόνιας έλλειψης οιστρογόνων. Τα συμπτώματα συνίστανται σε κολπική φαγούρα και ξηρότητα, αίσθημα ανάγκης προς ούρηση, και πιο συχνές κυστίτιδες.
– Αλλαγές δέρματος: Μετά την εμμηνόπαυση το δέρμα χάνει μέρος της ελαστικότητας και της ευλυγισίας του. Το κολλαγόνο του δέρματος επίσης αλλάζει και ως αποτέλεσμα το δέρμα πέφτει (κρεμάει) και ζαρώνει.
Είναι σημαντικό επίσης να καταλάβουν όλοι ότι οι αλλαγές αυτές του δέρματος δεν οφείλονται αποκλειστικά στην έλλειψη οιστρογόνων αλλά και στη φυσιολογική φθορά που επέρχεται με την ηλικία και συμβαίνουν σε αμφότερα τα φύλα.
– Αλλαγές στους μαστούς: Οι αλλαγές αυτές συνίστανται σε χαλάρωση και πτώση των μαστών λόγω της απώλειας συνδετικού ιστού.
– Συναισθηματική αλλαγή και αλλαγή στη σεξουαλική συμπεριφορά
– Αυξημένο κίνδυνο καρδιοαγγειακής νόσου: Τα χαμηλά επίπεδα των οιστρογόνων της εμμηνόπαυσης συμβάλλουν στην δημιουργία καρδιοαγγειακής νόσου.
– Οστεοπόρωση: Η οστεοπόρωση είναι μια εκφυλιστική νόσος των οστών. Οι περισσότερες γυναίκες φθάνουν στην υψηλότερη οστική πυκνότητα μεταξύ των 30 και 35 ετών. Από κει και πέρα η οστική πυκνότης σιγά- σιγά ελαττώνεται περίπου με ένα ρυθμό 0,5 – 1% το χρόνο μέχρι την εμμηνόπαυση.