«Μετά και την τελευταία πυρκαγιά στην περιοχή του Πρέβελη, είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη σύστασης Φορέα διαχείρισης για την περιοχή ώστε να συντονιστούν οι διάφοροι φορείς υπεύθυνοι για τη διαχείριση (Δ/νση Δασών, Αρχαιολογία, Λιμενικό, Τοπική Αυτοδιοίκηση, κ.α.)» υπογράμμισε σε συνέντευξη που έδωσε στο «Ην-Ων» η κ. Χριστίνη Φουρναράκη υπεύθυνη της Μονάδας Διατήρησης Μεσογειακών Φυτών του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (ΜΑΙΧ).
Και συνέχισε: «Αυτό άλλωστε προτείνεται από το 1998, όταν ολοκληρώθηκε η μελέτη για το Διαχειριστικό Σχέδιο της περιοχής. Η μελέτη αυτή είχε υλοποιηθεί στα πλαίσια του προγράμματος LIFE Δυτ. Κρήτης από τον Οργανισμό Ανάπτυξης Δυτικής Κρήτης (ΟΑΔΥΚ), το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ). Εξάλλου, η σύσταση Διαχειριστικού Φορέα προβλέπεται από το νόμο 2742/99 («Χωροταξικός Σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη και άλλες διατάξεις»), το άρθρο 15 του οποίου ρυθμίζει την διαδικασία ίδρυσης Φορέων Διαχείρισης στις περιοχές του Δικτύου NATURA 2000. Δυστυχώς μέχρι σήμερα στην Ελλάδα έχουν συσταθεί μόνο 27 φορείς διαχείρισης (ενώ έπρεπε να υπάρχουν 264, όσες και οι περιοχές του Δικτύου NATURA 2000). Στην Κρήτη έχει συσταθεί μόνο ένας, αυτός του «Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς».
«Πρέπει να σημειωθεί -τόνισε- ότι με τη καταστροφή του δάσους του Πρέβελη πέρα από τα δένδρα του Φοίνικα (που αν δεν αναβλαστήσουν θα χρειαστούν πάνω από 30 χρόνια για να αρχίσει να επανέρχεται το δάσος) απειλήθηκαν στην ευρύτερη περιοχή και άλλα σημαντικά αυτοφυή είδη. Συγκεκριμένα, στην ευρύτερη περιοχή έχουν καταγραφεί το 1/3 των φυτών της Κρήτης (σε όλη την Κρήτη υπάρχουν περίπου 1800 είδη φυτών). Ειδικότερα στην περιοχή «Λίμνη» του Πρέβελη καταγράφηκαν 282 διαφορετικά είδη. Μεταξύ αυτών τα 29 είδη είναι ενδημικά της Κρήτης, τα τέσσερα από τα οποία περιλαμβάνονται στο Κόκκινο βιβλίο των Απειλουμένων φυτών της Ελλάδας και 27 προστατεύονται από την Ελληνική και Ευρωπαϊκή νομοθεσία».
Σύμφωνα με το Διαχειριστικό Σχέδιο, το οποίο βεβαίως απαιτεί επικαιροποίηση μετά από τόσα χρόνια, προτείνονται τα εξής:
– Καθορισμός ζωνών προστασίας. Ειδικότερα προτείνονται τρείς ζώνες: Ζώνη Απόλυτης Προστασίας της Φύσης, Ζώνη Προστασίας της Φύσης και Ζώνη Οικοτουριστικής Ανάπττυξης.
Για την Ζώνη Απόλυτης Προστασίας του Πρέβελη κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία ενός πυρήνα, όπου δεν υφίστανται ανθρώπινες δραστηριότητες και επιδράσεις.
Για την Ζώνη Προστασίας της Φύσης οι ανθρώπινες δραστηριότητες θα είναι αυστηρά ελεγχόμενες και στην Ζώνη Οικοτουριστικής περιοχής να χαραχθεί δίκτυο μονοπατιών, να γίνουν ειδικά προγράμματα ενημέρωσης των κτηνοτρόφων και να ληφθούν μέτρα για την αποτροπή της χρήσης της φωτιάς.
Με βάση το διαχειριστικό σχέδιο στην περιοχή του Πρέβελη πρέπει άμεσα να γίνουν τα εξής:
– Σαφής ορισμός των δημοσίων εκτάσεων και κυρίως της ζώνης αιγιαλού και παραλίας, της κοίτης του ποταμού και της παρόχθιας ζώνης.
– Αποσαφήνιση των τίτλων των φερομένων ως ιδιοκτητών του φαραγγιού Πρέβελη και της περιφερειακής του έκτασης.
– Όταν προσδιορισθούν οι δημόσιες εκτάσεις, προτείνεται να γίνει αναγκαστική απαλλοτρίωση, των μη ήδη δημοσίων τμημάτων της περιοχής που ορίζεται ως Ζώνη Προστασίας της Φύσης. Το μέτρο της απαλλοτρίωσης προτείνεται λόγω της εξαιρετικής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, βιολογικής της αξίας, για λόγους προστασίας και δυνατότητας εφαρμογής διαχειριστικών πρακτικών.
– Η προσέγγιση στην περιοχή προς την παραλία του φαραγγιού του Πρέβελη θα πρέπει να είναι ελεγχόμενη τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα λίγων ετών, μέχρις ότου εδραιωθεί η αντίληψη στους ντόπιους αλλά και στους επισκέπτες ότι πρόκειται ακριβώς για ελεγχόμενη περιοχή με απαγορεύσεις αλλά και προσφορές.
Οι προτάσεις που αφορούν την πρόσβαση στην περιοχή είναι: βελτίωση του υπάρχοντα δρόμου, χώρος στάθμευσης ο οποίος και δενδροφυτεύεται (Δασαρχείο), το μονοπάτι πρόσβασης χαράζεται, επισκευάζεται και δημιουργούνται σε αυτό θέσεις στάσης και θέσεις θέας για τους επισκέπτες, οι οποίες και δενδροφυτεύονται με είδη της περιοχής.
Στη δυτική πλευρά της παραλίας κατασκευάζεται μικρός μόλος, ο οποίος θα εξυπηρετεί αποκλειστικά ανάγκες επιβίβασης – αποβίβασης επισκεπτών που θα μεταφέρουν τα καραβάκια και όχι στάθμευσης (Λιμενικό).
Κάθε άλλη χάραξη του δρόμου κρίνεται επικίνδυνη και δεν πρέπει να επιτραπεί.
Επίσης με την προτεινόμενη χάραξη του νότιου οδικού άξονα αναμένεται να βελτιωθεί και να επιταχυνθεί η πρόσβαση προς τον βιότοπο.
Για μεν τους επισκέπτες κατά ένα μεγάλο μέρος πρέπει να περιορίζονται στην ζώνη κοντά στην ακτή ενώ είναι απαραίτητος ο αριθμός των επισκεπτών, τουλάχιστον για το πρώτο διάστημα της εφαρμογής του διαχειριστικού ελέγχου. Ο αριθμός των επισκεπτών που έρχονται από την θάλασσα ελέγχεται από τον αριθμό των επισκεπτών που διατίθενται. Για τον έλεγχο των επισκεπτών που έρχονται από την ξηρά, προτείνεται η θέσπιση εισιτηρίου στα δύο σημεία εισόδου.
Η οικονομική συνεισφορά του εισιτηρίου είναι ουσιαστικής σημασίας και αποτελούν δείγμα σεβασμού στην αξία του σπάνιου φυσικού τοπίου. Γι αυτό απαγορεύεται να κόβονται τα φυτά και να ενοχλούνται τα ζώα, να μην κατασκηνώνουν και να διανυκτερεύουν στα όρια της περιοχής, οι επισκέπτες να μην αφήνουν σκουπίδια, να μην ανάβουν φωτιές και τα κατοικίδια ζώα να μην ενοχλούν την πανίδα της περιοχής.
Για την αξιολόγηση του διαχειριστικού σχεδίου πρέπει να υπάρχει συλλογική εκτίμηση της επιστημονικής επιτροπής.
Όμως όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία, αξιολογήσιμα ποιοτικά και ποσοτικά αποτελέσματα θα μπορούν να εκτιμηθούν με ασφάλεια σε διάστημα πενταετίας.
Η αξιολόγηση του διαχειριστικού σχεδίου γίνεται με βάση το ποσοστό επίτευξης των στόχων της ιδανικής διαχείρισης. Προφανώς θα πρέπει να έχει προηγηθεί ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα , ώστε οι ενέργειες του διαχειριστικού σχεδίου να έχουν αποδώσει μετρήσιμα αποτελέσματα. Εξάλλου το χρονικό αυτό διάστημα δεν θα πρέπει να είναι πολύ μεγάλο, ώστε ενδεχόμενες εσφαλμένες τακτικές, να μην προκαλέσουν μη ανατρέψιμα αποτελέσματα.
Από τη φάση των καταγραφών του προγράμματος LIFE προέκυψε ότι η περιοχή ενδιαφέροντος βρίσκεται σε μια μεσαία τάξη στην κλίμακα των απειλών, οι οποίες όμως έχουν μια δυναμική, ικανή να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες στο σύστημα.
Συλλογική εκτίμηση της επιστημονικής επιτροπής, είναι ότι με την εφαρμογή του σχεδίου θα υπάρξουν άμεσα ορατά θετικά αποτελέσματα. Όπως όμως δείχνει και η διεθνής εμπειρία, αξιολογήσιμα ποιοτικά και ποσοτικά αποτελέσματα θα μπορούν να εκτιμηθούν με ασφάλεια σε διάστημα μιας πενταετίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι τακτικές που προκαλούν απόκλιση από τους στόχους της ιδανικής διαχείρισης δεν μπορούν να αλλάξουν το ενδιαφέρον.
Κατά την διάρκεια του πέμπτου έτους από την εφαρμογή του σχεδίου διαχείρισης, θα ξεκινήσει μιας ευρείας κλίμακας καταγραφή των στοιχείων της περιοχής με την μεθοδολογία και ακολουθήθηκε το πρόγραμμα LIFE. Τα στοιχεία που μετρήθηκαν, συγκρίνονται με τη νέα κατάσταση. Η σύγκριση αυτή θα υποδείξει τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν ή τις αδυναμίες του υφιστάμενου σχεδίου.
Επανακαθορίζονται οι προτεραιότητες και μπαίνει σε εφαρμογή το αναθεωρημένο σχέδιο.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Η Χριστίνη Φουρναράκη, είναι υπεύθυνη της Μονάδας Διατήρησης Μεσογειακών Φυτών ΜΑΙΧ και του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων.
Γεννημένη το 1961 στα Χανιά, σπούδασε Βιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της (M.Sc.) σχετικά με τη «Διαχείριση Μεσογειακών Οικοσυστημάτων» στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων. Εργάζεται από το 1991 στο ΜΑΙΧ αρχικά στο τμήμα «Φυσικών Προϊόντων» και τα τελευταία 10 έτη στη μονάδα «Μονάδα Διατήρησης Μεσογειακών Φυτών» (Βοτανικό Μουσείο, Τράπεζα Σπερμάτων (Σπόρων) και Βοτανικός Κήπος). Σύντομα ολοκληρώνει τη διδακτορική της διατριβή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τομέας Βοτανικής, Τμήμα Βιολογίας με τίτλο: «Διατήρηση ενδημικών και απειλούμενων φυτών της Κρήτης-Οικολογία σπερμάτων, λειτουργία και διαχείριση Τράπεζας Σπερμάτων Αυτοφυών ειδών».
Έχει συμμετάσχει σε διάφορα εθνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα που αφορούν τη μελέτη και προστασία της χλωρίδας της Κρήτης αλλά και γενικότερα τη διαχείριση της Μεσογειακής χλωρίδας.
Συμμετείχε σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά συνέδρια και έχει πραγματοποιήσει δημοσιεύσεις και ανακοινώσεις σχετικά με τη σπάνια χλωρίδα της Κρήτης. Επιπλέον, συμμετείχε στην έκδοση εκλαϊκευμένου υλικού (φυλλάδια, DVD, δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο) με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των κατοίκων και των επισκεπτών της Κρήτης σε θέματα περιβάλλοντος.
Επιστροφή στο 11ο Τεύχος Ην-Ων