«Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας στις 22 Σεπτεμβρίου 2014 απεφάνθη ότι το προνόμιο της ετεροδικίας των κρατών (State Immunity), της αρχής, δηλαδή, του Διεθνούς Δικαίου που ορίζει ότι ένα Κράτος δεν ενάγεται στα δικαστήρια άλλου κράτους, κάμπτεται σε περιπτώσεις εγκλημάτων πολέμου, ή εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Στις περιπτώσεις αυτές, όπως αποφάνθηκε το Ιταλικό Ανώτατο Δικαστήριο, τα Κράτη παραδεκτώς μπορούν να ενάγονται στα Δικαστήρια άλλων Κρατών.
Το θέμα, για την Ελληνική πλευρά σχετίζεται με το μακρό δικαστικό αγώνα των Διστομιτών, τον οποίο είχε ανοίξει ο αείμνηστος Ι. Σταμούλης. Ο Έλληνας Εθνικός Δικαστής πρέπει να τεθεί ενώπιον των ευθυνών του, ενώπιον του όρκου του, ενώπιον της συνειδήσεώς του, ενώπιον του συντάγματος και των νόμων, αλλά κυρίως ενώπιον του δικαίου και να λάβει θέση. Η απόφαση του Ιταλικού Ανωτάτου Δικαστηρίου όχι μόνο είναι δυνατόν, αλλά και πρέπει, να αποτελέσει δείκτη και ερμηνευτικό προηγούμενο» επισήμανε ο Σαράντος Θεοδωρόπουλος μέλος του Εθνικού Συμβουλίου για τη Διεκδίκηση των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ) και του Προεδρείου της Πανελλήνιας Ένωσης Δικηγόρων για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις (ΠΕΔ) και μέλος του Διοικητικού τους Συμβουλίου.
Ερώτηση: Ποιες είναι οι εξελίξεις για την διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών;
Απάντηση: Η σημαντικότερη εξέλιξη του τελευταίου χρονικού διαστήματος είναι η απόφαση του Ιταλικού Συνταγματικού Δικαστηρίου της 22 Σεπτεμβρίου 2014. Με την απόφασή του αυτή το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας απεφάνθη ότι το προνόμιο της ετεροδικίας των κρατών (State Immunity), της αρχής, δηλαδή, του Διεθνούς Δικαίου που ορίζει ότι ένα Κράτος δεν ενάγεται στα δικαστήρια άλλου κράτους, κάμπτεται σε περιπτώσεις εγκλημάτων πολέμου, ή εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Στις περιπτώσεις αυτές, όπως αποφάνθηκε το Ιταλικό Ανώτατο Δικαστήριο, τα Κράτη παραδεκτώς μπορούν να ενάγονται στα Δικαστήρια άλλων Κρατών.
Το θέμα, για την Ελληνική πλευρά σχετίζεται με το μακρό δικαστικό αγώνα των Διστομιτών, τον οποίο είχε ανοίξει ο αείμνηστος Ι. Σταμούλης. Οι Διστομίτες την 27.11.1995 ενήγαγαν την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, αξιώνοντας αποζημιώσεις εξαιτίας των όσων υπέστησαν από γερμανικά στρατεύματα κατά τη Σφαγή του Διστόμου (10.6.1944).
Το Πρωτοδικείο με την υπ΄αριθ. 137/1997 τελεσίδικη απόφασή του δικαίωσε τους Διστομίτες. Κατόπιν με την υπ΄αριθ. 11/2000 απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου η αίτηση αναιρέσεως του Γερμανικού Δημοσίου απερρίφθη Οι Διστομίτες με αμετάκλητη απόφαση επιχείρησαν να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις τους.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης Μιχ. Σταθόπουλος όμως, δεν έδωσε την άδεια, από την οποία εξαρτά το άρθρο 923 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας την επίσπευση αναγκαστικής εκτέλεσης εις βάρος Αλλοδαπού Δημοσίου.
Ο Ι. Σταμούλης εκμεταλλευόμενος την Ευρωπαϊκή νομοθεσία διεθνοποίησε τη διαφορά. Με βάσει την απόφαση του Πρωτοδικείου Λειβαδειάς ως ευρωπαϊκού εκτελεστού τίτλου πέτυχε να κατάσχει περιουσία του Γερμανικού Δημοσίου. Τη Villa Vigoni στο Menaggio της Ιταλίας.
Η Γερμανία άσκησε όλα τα ένδικα μέσα και βοηθήματα που της παρείχε η ιταλική δικονομία μέχρι και το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας, που απέρριψε τις αντιρρήσεις της το 2009.
Η Γερμανία προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης παραπονούμενη για την παράκαμψη της αρχής της ετεροδικίας απο τα ιταλικά Δικαστήρια. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης επιβεβαίωσε το απόλυτο απαραβίαστο της Αρχής της Ετεροδικίας. Συνέστησε, όμως, στα διάδικα κράτη να επιλύσουν το ζήτημα με διαπραγματεύσεις, εντός ευλόγου χρόνου.
Η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι, εναρμόνισε με την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου την ιταλική νομοθεσία. Αναγνώρισε στη Γερμανία νέο ένδικο μέσο, προκειμένου να ακυρώσει την κατάσχεση. Η Γερμανία επέσπευσε και πάλι την υπόθεση ενώπιον του Εφετείου της Φλωρεντίας, ζητώντας να αρθεί η κατάσχεση στη Villa Vigoni.
Τo Εφετείο της Φλωρεντίας, όμως, έθεσε προδικαστικό ερώτημα στο Συνταγματικό Δικαστήριο, εάν ο νόμος αυτός ήταν συμβατός με το ιταλικό Σύνταγμα.
Ο Ιταλός συνταγματικός δικαστής ανέδειξε το διακριτό ρόλο του Εθνικού Δικαστή σε θέματα ερμηνείας του Διεθνούς Δικαίου. Ανέδειξε την ουσία και την αποστολή του Διεθνούς Δικαίου, εις βάρος του τύπου. Δέχθηκε ότι έχει αρμοδιότητα,που κάμπτει την αρχή της ετεροδικίας, αξιολογώντας ως υπέρτερη την ανάγκη κολασμού των εγκλημάτων πολέμου και των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.
Αν η Γερμανία εξακολουθήσει τον αγώνα ενώπιον των Ιταλικών Δικαστηρίων, πιθανολογείται με αυξημένη ασφάλεια ότι το Εφετείο της Φλωρεντίας θα απορρίψει το έκτακτο ένδικο βοήθημα της γερμανικής κυβέρνησης, που κρίθηκε αντισυνταγματικό. Στην περίπτωση αυτή το Γερμανικό Δημόσιο θα κληθεί να πληρώσει, ή να επιδιώξει να δώσει λύση στο ζήτημα με διαπραγματεύσεις. Εκτός αν η Γερμανία θα ανεχθεί να εκπλειστηριαστεί ακίνητό της.
Η Γερμανία έχει, επίσης, τη δυνατότητα είτε να φέρει το ζήτημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε., είτε να προσφύγει στο διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ξανά.
Με παράπονο ότι δεν έγινε δεκτή η αρχή της κρατικής ασυλίας – ετεροδικίας.
Και οι τρεις αυτές περιπτώσεις θα έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Α) Στην περίπτωση που η Γερμανία επιλέξει διαπραγματεύσεις, ως αναγγελθέντες δανειστές στη Villa Vigoni δεν είναι μόνο οι Ιταλοί θύματα του Ναζισμού. Είναι και οι Διστομίτες. Εδώ υπάρχει μία μεγάλη πρόκληση, καθώς θύματα της ναζιστικής θηρωδίας στην Ελλάδα δεν είναι μόνο οι Διστομίτες, αλλά εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, άλλοι Έλληνες οι οποίοι δεν είναι μόνο από μαρτυρικούς τόπους.
Υπάρχει, λοιπόν, το ενδεχόμενο κατά τις διαπραγματεύσεις να τεθεί και το ζήτημα χιλιάδων άλλων αγωγών που εκκρεμούν στα Ελληνικά Δικαστήρια και έχουν ματαιωθεί στον πρώτο ή στο δεύτερο βαθμό μετά την υπ΄αριθ. 6/2002 απόφαση του Ελληνικού Ανωτάτου Δικαστηρίου που αναγνώρισε το προνόμιο της ετεροδικίας του Γερμανικού Δημοσίου. Οι λοιποί ζημιωθέντες δεν πρόκειται να δεχθούν τον αποκλεισμό τους. Εάν η ελληνική κυβέρνηση κάνει αντίθετη επιλογή αφού θα υπέγραφε την πολιτική της.
Β) στην περίπτωση που η Γερμανία επιλέξει να φέρει το ζήτημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας θα έχει, για λόγους συστηματικούς απέναντί της τις Η.Π.Α., αφού τα Αμερικανικά Δικαστήρια έχουν σε πάρα πολλές περιπτώσεις παρακάμψει την αρχή της κρατικής ασυλίας- ετεροδικίας σε περιπτώσεις εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.
Θα έχει επίσης ενδιαφέρον πως ο Ο.Η.Ε. που ιδρύθηκε ακριβώς για την καταπολέμηση του ναζισμού και τη νίκη των Ελευθέρων Εθνών θα αποφανθεί στην προκείμενη περίπτωση. Δηλαδή στην προσπάθεια διαφυγής της Γερμανίας από τις συνέπειες των πράξεών της στον Β’ Π.Π.
Εκεί υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες παρεμβάσεως από την Ελληνική Διπλωματία, εφ΄ όσον το επιθυμεί η Κυβέρνηση, που χαράσσει την εξωτερική μας πολιτική.
Η Ελληνική Διπλωματία μπορεί να παρέμβει, και καταστατικά, ώστε η Γερμανία να συζητήσει το ζήτημα της αποζημιώσεως των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας, το θέμα του Κατοχικού Δανείου, την Επιστροφή των Αρχαιοτήτων και των Πολιτιστικών Θησαυρών και έντεχνα ξεχασμένες οφειλές της, όπως εκείνες από το καπνικό clearing του μεσοπολέμου.
Γ) Στην περίπτωση που η Γερμανία επανέλθει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, θα πρέπει να της ζητηθεί να εξηγήσει γιατί στο χρονικό διάστημα περίπου 3 ετών δεν έκανε καμία κίνηση για την αποζημίωση των θυμάτων των ναζιστικών σφαγών, αλλά και των λοιπών καταστροφών στα πλαίσια της λεηλατικής οικονομίας του άξονα. Αυτή τη φορά η παρέμβαση της Ελληνικής Δημοκρατίας πρέπει να κινηθεί σε πιο υψηλούς τόνους.
Ερώτηση: Ποια είναι η θέση των κομμάτων της αντιπολίτευσης στην Γερμανία και πόσο θα βοηθήσει την ελληνική πλευρά;
Απάντηση: Από την αντιπολίτευση της Γερμανίας το κόμμα του DIE LINKE κρατάει μία πάρα πολύ καλή στάση.
Έχουμε ξεκάθαρη θέση τόσο από το στέλεχος του DIE LINKE και Πρόεδρο της Ομάδας της Αριστεράς GUE/NGL στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Γκάμπι Τσίμερ, που σε συνέντευξη της στο ΑΠΕ τον Οκτώβριο του 2014 δήλωνε ότι «Από την αρχή το «Die Linke» είχε συνδέσει το θέμα του ελληνικού χρέους με τη γερμανική κατοχή και τα όσα είχαν διαπραχθεί από τους ναζί. Ένα μέρος από το κόμμα, βέβαια, είχε λάβει αποστάσεις από την κεντρική αυτή γραμμή. Η δική μας η θέση είναι πως από ηθικής απόψεως η Γερμανία οφείλει να καταβάλει τις παλιές αποζημιώσεις και το κατοχικό δάνειο» ενώ, αφού σημείωσε ότι το θέμα δεν έχει απασχολήσει την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και πρόσθεσε: «Στο τέλος, όμως, το θέμα των γερμανικών πολεμικών αποζημιώσεων και της Κατοχής θα έχει αίσιο τέλος και θα βρεθεί μία δίκαιη λύση και τελικά οι μελλοντικές κυβερνήσεις, όσο και ο κόσμος στην Ελλάδα, θα έχουν αυτό που επιθυμούν».
Η βουλευτής του DIE LINKE Ούλα Γιέπκε έχει τονίσει κατ΄ επανάληψη ότι «δεν μπορείς να συγχέεις την κρίση χρέους με το ναζιστικό παρελθόν, ούτε έχει βάση στην προκειμένη περίπτωση το επιχείρημα ότι θα πρέπει να βλέπουμε μπροστά και όχι πίσω». Η κυρία Γιέπκε έχει δηλώσει πολλές φορές ότι η επιστροφή του κατοχικού δανείου δεν είναι μόνο ηθική υποχρέωση, αλλά επιβάλλεται και από το διεθνές δίκαιο, και αναφέρεται σε γνωμοδότηση της επιστημονικής υπηρεσίας του γερμανικού κοινοβουλίου. «Η Γερμανία έχει κλέψει και θα πρέπει να επιστρέψει τα κλεμμένα. Το ελληνικό κράτος δικαιούται την επιστροφή του κατοχικού δανείου του 1942. Στηρίζω τις ανάλογες προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ».
Ανάλογη είναι και η θέση της βουλευτού του DIE LINKE και προέδρου της Ελληνογερμανικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανέτε Γκροτ, η οποία σε ανύποπτο χρόνο είχε τονίσει: «Το θεωρώ σκάνδαλο ότι εδώ και 60 χρόνια όλες οι γερμανικές κυβερνήσεις ούτε καν είναι διατεθειμένες να συζητήσουν για την αδικία που έγινε εις βάρος της Ελλάδας. Αναμένω ότι στην επόμενη βουλευτική περίοδο θα αναζητηθεί επιτέλους μια κοινή λύση ανάμεσα στην Γερμανία και την Ελλάδα».
Επίσης στις κινήσεις μας έχουμε αμέριστη συμπαράσταση από ομάδες ενός ευρύτερου αντιναζιστικού δικτύου στη Γερμανία όπως είναι η γνωστή σε όλους ομάδα γερμανών δικηγόρων – ακτιβιστών «AK DISTOMO» και των ιστορικών – ακτιβιστών της ομάδας «Angreifbare Traditionspflege».
Επίσης υπάρχει ενδιαφέρον από ομάδες Γερμανών συνδικαλιστών.
Ερωτήσεις: Ποιες είναι οι προτάσεις από την ελληνική πλευρά;
Απάντηση: Από την πλευρά της Κυβέρνησης δεν έχουμε συγκεκριμένη πρόταση. Η διακομματική επιτροπή της Βουλής κινείται, μάλλον, σε επίπεδο διερεύνησης του ζητήματος, όχι σε επίπεδο κατάστρωσης σχεδίου διεκδίκησης
Δυστυχώς η πρόταση υπάρχει μόνο από την πλευρά της αντιπολίτευσης.
Και το χειρότερο είναι ότι τη διεκδίκηση η Ελληνική Κυβέρνηση δια του Υπουργού Εξωτερικών κ. Βενιζέλου προσπαθεί να την εγκλωβίσει σε ένα στενό νομικό, νομικίστικο κατ΄ ακρίβεια, πλαίσιο όπου δεν έχει μέλλον.
Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει διεκδίκηση χωρίς πολιτική και διπλωματική πρωτοβουλία. Οι νομικές ενέργειες είναι σε δεύτερο χρόνο.
Από την άλλη οι φορείς, όπως το Εθνικό Συμβούλιο για τη Διεκδίκηση των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ) η Παναλλήνια Ένωση Δικηγόρων για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις (ΠΕΔ) κάποιες από τις υπάρχουσες ενώσεις θυμάτων, αλλά και παράγοντες από την Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΔΙΑ) κρατούν συνεχώς το θέμα στην επικαιρότητα, προσπαθώντας με διάφορες εκδηλώσεις να ενημερώνουν τον Ελληνικό Λαό και να κρατούν το θέμα στην επικαιρότητα.
Αυτή η προσπάθεια προχωράει και θεσμικά. Πρόσφατα ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών συνέστησε επιτροπή για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις.
Απομένει μία μεγάλη πανυγηρική εκδήλωση στην Αθήνα, όπου θα τεθούν οι στόχοι της νέας εποχής της Διεκδίκησης.
Η Ελληνική κυβέρνηση πρέπει το ταχύτερο να προβεί σε νέα ρηματική διακοίνωση στη Γερμανική Κυβέρνηση στο πλαίσιο των νόμων 2023/3-3-1952 (ΦΕΚ Α61) «Περί της λήξεως της μετά της Γερμανίας εμπολέμου καταστάσεως» με ισχύ από 30/6/1951, «υπό την επιφύλαξη της δια της συναφθησομένης συνθήκης ειρήνης, ρυθμίσεως των εκ του πολέμου προκυψάντων ζητημάτων και υφισταμένων διαφορών» και της παρ. 2 του άρθρου 5 του ν. της από 27/2/1953 Συμφωνίας του Λονδίνου «Περί των εξωτερικών Γερμανικών χρεών», η οποία κυρώθηκε εκ μέρους της Ελλάδος με τον Νόμο 3480, ΦΕΚ Α6-7/1/1956.
Πρέπει να σταματήσουμε να δίνουμε στη γερμανική κυβέρνηση χώρο για να υπεκφεύγει.
Στο εσωτερικό μέτωπο, από την άλλη, ίσως να έφθασε η στιγμή, πλέον, να επαναπροσδιοριστούν κάποιες από τις 50.000 περίπου ματαιωμένες υποθέσεις ενώπιον των Ελληνικών Δικαστηρίων και αφορούν στις ατομικές αξιώσεις των θυμάτων της Κατοχής. Υπάρχουν νέα περιστατικά που δικαιολογούν αυτή την άποψη. Όταν εξεδόθη η υπ΄αριθ. 6/2002 του ΑΕΔ, δεν είχε εκδοθεί η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, που εξαρτούσε το προνόμιο της ετεροδικίας της Γερμανίας από την έναρξη, μέσα σε εύλογο χρόνο, διαπραγματεύσεων.
Ο διαδραμών χρόνος των, σχεδόν, τριών ετών είναι παραπάνω από εύλογος, άρα η Γερμανία δεν μπορεί, πλέον, να επικαλείται και να απολαμβάνει την ετεροδικία.
Ο Έλληνας Εθνικός Δικαστής πρέπει να τεθεί ενώπιον των ευθυνών του, ενώπιον του όρκου του, ενώπιον της συνειδήσεώς του, ενώπιον του συντάγματος και των νόμων, αλλά κυρίως ενώπιον του δικαίου και να λάβει θέση. Η απόφαση του Ιταλικού Ανωτάτου Δικαστηρίου όχι μόνο είναι δυνατόν, αλλά και πρέπει, να αποτελέσει δείκτη και ερμηνευτικό προηγούμενο.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Σαράντος Θεοδωρόπουλος είναι δικηγόρος παρ΄Αρείω Πάγω. Αποφοίτησε από τη Νομική σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Προέρχεται από δικηγορική οικογένεια και δικηγορεί στην Αθήνα, μιλά αγγλικά και ιταλικά. Στο παρελθόν έχει αναδειχθεί πανελληνιονίκης εφήβων στο JUDO με τα χρώματα του Πανελληνίου Γ.Σ. Είναι μέλος του Εθνικού Συμβουλίου για τη Διεκδίκηση των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ) και του Προεδρείου της Πανελλήνιας Ένωσης Δικηγόρων για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις (ΠΕΔ) και μέλος του Διοικητικού τους Συμβουλίου.
Ασχολείται ερασιτεχνικά με τη μελέτη της ιστορίας, έχει λάβει μέρος σε συνέδρια και ημερίδες για ιστορικά θέματα και έχει δημοσιεύσει άρθρα, μελέτες, ένθετα και μονογραφίες για ιστορικά θέματα στον τύπο. Έχει κάνει πλήθος Ομιλιών στη Ελλάδα για της οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα, προσπαθώντας, κυρίως να συμβάλλει στην τεκμηρίωση του Ελληνικού Ολοκαυτώματος.
Έκλεψε η Γερμανία
